Od początków twórczości, poprzez wszystkie wydane przez Stanisława Chutkowskiego książki, wyraźnie przebija się nurt refleksji mistycznej, religijnej.
Stąd też nie zaskakuje czytelnika autorska decyzja, której owocem jest tomik pt. Mea culpa, stanowiący wybór tekstów tego właśnie nurtu. Ich źródłem są tu wspomnienia z dzieciństwa o których autor pisze w wierszu Przestrzeń w błękicie, cyt; Będąc dzieckiem często podnosiłem głowę do góry/ Wpatrywałem się w tajemnicę Świętego Nieba…/ Mistyczna przestrzeń Wniebowzięcia/zmienia mnie z tygodnia na tydzień/ przetacza wiarę, którą wyniosłem z domu…/ Stąd liczne zapisane w książce chwile, przeżycia związane z obrzędowością rodzinną, wspomnieniami z dziecięcych i lat późniejszej dorosłości, wiersz Zawożę swoją pamięć, cyt;…Kiedy przejeżdżam przez Wisłę/ wzruszam się/ na widok płockiej katedry/ i komina cukrowni...
Ale w wierszach tych czytamy nie tylko czułe, sentymentalne sceny z rodzinnego domu. Autor kreuje, podnosi codzienność do poziomu sacrum, aby nie spóźnić się na ostatnią wieczerzę/ nie zawieść pasterza... Matką Chrystusa okazuje się Gospodyni, ubrana w strój tego regionu. To / powrót do swoich, aby spłacić dług. Przez te (i inne słowa) trafiamy w książce na motywy związane z jej tytułem Mea culpa. W wielu wierszach bohater dokonuje aktu oczyszczenia się, których źródłem jest (jak grzech pierworodny prarodziców) porzucenie swojego środowiska, tradycji. W interpretacji judaistycznej wina – grzech to także – bunt i niespełniony dług., o czym dowiadujemy się z wiersza Wędrówka, ... / Przywędrowałem do źródła,/ zapatrzony w obrazy, rzeźby, ołtarze,/ Modlitwa w tej świątyni dodaje wielkości,/ odpuszczenia win,/ znaczę więcej aniżeli zasługuję. Również w wierszu Dłużnik…/ Przyszedłem do swoich,/ aby spłacić dług./ W modlitwie upatruję rozgrzeszenia.
Tak więc ważne, bogate w symbolikę, w tradycji judeochrześcijańskiej SŁOWO staje się aktem odkupienia winy, mea culpa. To ono pozostaje drogowskazem, o czym pisze poeta Wierzyć w słowa, cyt; …Warto też uwierzyć w święte Słowo/ - uklęknąć i pochylić się/ nad Zafrasowanym, aby przeżyć chwilę…/. Autor jako człowiek Słowa, niejako – wybrany, ,,namaszczony” staje się tym, który podejmuje próbę pojednania tradycji, religii ze współczesnym ,,dzisiaj”, ze swoimi życiowymi drogami, oderwanymi od doświadczeń przodków, od obrzędowości rodzinnej, wreszcie – i od religijnych wskazań, nakazów regulujących dotąd życie środowiska, z którego wyszedł w szeroki i niebezpieczny ,,świat”.
Wiele wierszy ma formę modlitwy, adoracji, kolędy, mistycznego gestu (Kamienna misa), życie człowieka utożsamia się ze stacjami drogi krzyżowej. Jest fanem wiejskiego kościółka a Bóg ,, to najlepszy Deweloper Świata”. W wierszu Adoracja, pisze; …Miłosierny jesteś Panie/ cierpisz za krwawiące baranki/ i dajesz świadectwo wiary/. Podejmuje próbę rozmowy z Matką Boską, wiersz Grzeszne rozważania: Pytam po ludzku, jak dziecko Matkę/ - czy Syn twój/ ukrzyżowany za naszą niedoskonałość/ przejął wszystkie cechy Ojca swego. – czt może wyssał je z Twojej piersi…/.
Tomik Mea culpa można więc odczytać jako swoisty akt ekspiacji dokonany nie tylko w imieniu własnym, ale także i w geście tych pokoleń, które porzuciwszy rodzinne, bezpieczne pielesze tzw. prowincji, znalazły się w nowym, zurbanizowanym środowisku, tracąc przysłowiowy grunt pod nogami i tradycyjne punkty oparcia dla swych życiowych dróg. W tym sensie, tomik poezji Stanisława Chutkowskiego wiąże się z drogami świadomości i pióra Wiesława Myśliwskiego, Juliana Kawalca, Mariana Pilota i in. To dla Stanisława Chutkowskiego zaszczytne towarzystwo, fragment z wiersza Ucieczka do przodu, Płyniemy w nurtach naszego życia/ w jego wylewach, obłąkaniu, / nieurodzajnej duchowości, skrytości…/.
Niewątpliwie decyzja autora tomiku Mea culpa, by w swym wyborze zamieścić nowe i publikowane utwory z nurtu mistycznego, religijnego – świadczy o celnym rozeznaniu się we własnej twórczości. Ta książka jest ważną pozycją w dorobku poety, spełnieniem oczekiwań czytelnika i autora.
Stanisław Chutkowski – Mea culpa, Wydawnictwo Kontekst 2022 r.