Kim są Wierciochowie z Krakowa? Jolanta Szymska-Wiercioch rekomenduje siebie jako „nieobliczalną absolwentkę rachunkowości, wampirzycę słowa, dokumentalistkę zysków i strat, kompatybilną żonę”. Symetrycznie Wojciech Wiercioch przedstawia się jako „niewolnik medycyny, smutny satyryk i wesoły bałaganiarz, awaryjny mąż i niekompatybilny ojciec”. Wystarczy?... Owo małżeństwo literatów napisało wspólnie bardzo ciekawą powieść biograficzną, o sławnym prof. Antonim Kępińskim, pt. Psychiatra i demony (Kraków 2019). Natomiast względnie niedawno opracowało (znów na 4 ręce!) opasłą księgę: Anegdoty z czterech stron świata. Właściwie jest to drugie wydanie eleganckiej Księgi anegdot świata (Chorzów 2007), pod redakcją Wojciecha Wierciocha.

Wznowienie przynosi taki sam podział materiału (jak edycja poprzednia), czyli na 15 rozdziałów, od anegdot amerykańskich po żydowskie. Jak widać narodowość stanowi kryterium klasyfikacji. Jednak tym razem jest tych historyjek więcej, bo każdy rozdział został uzupełniony kilkoma (kilkunastoma) facecjami. „Anegdota to krótkie opowiadanie o charakterystycznym lub komicznym zdarzeniu, przedstawiające epizod z życia znanej postaci” – w obszernym i niezwykle uczonym wprowadzeniu wyjaśnia „awaryjny mąż”. Po lekturze tego erudycyjnego wstępu wiemy już na pewno, że pp. Wierciochowie znają się na wszelakich anegdotach i znają ich całe mnóstwo. Małżonkom naprawdę nie brakuje ambicji, więc aspirują do tego, aby zaprezentowane przez nich opowiastki nie tylko bawiły i śmieszyły, ale też „skutecznie rozbijały mechaniczne działania i szablonowe sposoby myślenia czytelników” (tamże). Brawo!

Bardzo ładnie wydana księga (576 stron!) mieści setki anegdot, których bohaterami są przeróżne sławy, kobiety i mężczyźni: artyści, pisarze, aktorzy i reżyserzy, naukowcy, filozofowie, lekarze, żołnierze, władcy i politycy etc. Szukałem wśród nich swoich ulubieńców, znalazłem 7 (Fiodor Dostojewski, El Greco, Salvador Dali, Herman Hesse, Tomasz Mann, Marcel Proust, Bertrand Russell). Chciałoby się więcej np. Kafki, Kierkegaarda, Nietzschego czy Unamuna nie znalazłem, ale przecież (jak to się ładnie mówi) nie można mieć wszystkiego. (Skoro nie ma anegdot duńskich, to i autora Bojaźni i drżenia nie ma, proste).

Anegdoty wyczytane m.in. w „Panoramie”, „Przekroju” czy „Wieściach”, wyselekcjonowane i przeredagowane, zostały tutaj podane w sposób profesjonalny i premedytowany. Wierciochowie hołdują edukacyjnej zasadzie «bawić ucząc», przeto narrację systematycznie uzupełniają niezbędnymi informacjami, aby każdy „niedokształciuch” od razu wiedział, o kim mowa. Dowcipny, ironiczny komentarz odredaktorski zredukowany bywa do jednego słowa (por. np. anegdotę Gender). Dla zwolenników rozbudowanych dykteryjek nie brakuje relacji przekraczających połowę kartki, najdłuższa z nich zajmuje półtorej strony (Neofici). Jednak nerwowy (znerwicowany!) odbiorca współczesny raczej preferuje „szybkie numerki”, więc w każdym rozdziale dominują anegdoty krótkie i zwięzłe. Antyfeminizm to jedna z najkrótszych: „Ktoś mówił o Eurypidesie, jednym z najwybitniejszych dramaturgów starożytnej Grecji, twórcy Medei, że jest wrogiem kobiet. Sofokles na to: – Ale nie w łóżku”.

Anegdoty z czterech stron świata to rzecz wielce udana, często pozwalająca różne wielkie figury ujrzeć od nietypowej – niepoważnej – niepochlebnej strony. Wielcy ludzie mają również niemałe śmiesznostki. Przegląd tych anegdot znakomicie to ilustruje (vide: „PRÓŻNOŚĆ Dionizos Młodszy, władca Koryntu, mawiał, iż utrzymuje na dworze wielu sofistów nie dlatego, że ich podziwia, lecz dlatego, że chce, aby oni podziwiali jego”). Skądinąd jest to książka praktyczna: może być przydatna do pokonania nudy podczas długiej, samotnej podróży pociągiem (np. z Krakowa do Warszawy lub Gdańska). Wtedy jednym okiem możemy zerkać na nowe sms-y w komórce, a drugim przeglądać anegdoty na chybił trafił… A ponieważ (jak już wspomniałem) została elegancko wydana, świetnie nadaje się na bezpretensjonalny prezent dla każdego. Polecam!

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Wojciech Wiercioch, Jolanta Szymska-Wiercioch, Anegdoty z czterech stron świata, Wydawnictwo MG, Kraków 2021, ss. 576