Miesiąc maj od moich najmłodszych lat kojarzy mi się z książką. Były to czasy kiedy poszukiwaną książkę trudno było kupić, a w maju odbywały się Dni Oświaty Książki i Prasy. Wtedy udawało się kupić tę poszukiwaną książkę i zdobyć autograf z dedykacją autora. Dziś przy wszechobecnej technicyzacji już nie ma takich problemów, bo książki drukowane są dostępne i istnieją również w postaci e-booków. Moja miłość do książki musiała się więc narodzić w maju.
Jestem zbieraczem i kolekcjonerem książek drukowanych w pięknych oprawach i o ciekawej dla mnie treści, dokumentów rękopiśmiennych, grafik, w tym ekslibrisów, map i kart pocztowych. W tym roku Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich ogłosiło Tydzień Bibliotek od 8 do 15 maja. Postanowiłem się podzielić moją pasją i w dniu 8 maja, w Dniu Bibliotekarza, zorganizowałem i otworzyłem wystawę bibliofilską z około dziewięćdziesięcioma obiektami w Bibliotece Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wystawa trwała do 31 maja i czynna była w godzinach pracy Biblioteki. Wystawie towarzyszył druk bibliofilski mojego autorstwa pt. „Szelest kart. Z mojej kolekcji bibliofilskiej”, który przybliża bibliofilstwo, jego istotę i rozwój. Profesor Alojzy Sajkowski w 1975 roku tak określił bibliofilstwo: „Namiętność bibliofilska nie zna przegród epok ni stanów – tęczowym łukiem łączy molów książkowych XIV i XX wieku (…) Współczesny bibliofil kieruje się (z wielu względów) ideą wyselekcjonowanego zbieractwa (…) Tyle wytycznych, tyle tematów, tyle racji, że wymieniać nie sposób, bo ruch bibliofilski to żywioł, gdzie trudno domagać się dróg i metod ustalonych, skodyfikowanych. Jedno jest pewne, że jest wartością kulturalną ponadczasową i równie ważną spełnia funkcję dzisiaj jak spełniała ją w przeszłości”.
Na wystawie zaprezentowałem niewielką ilość mojego zbioru. Ponieważ z urodzenia jestem gnieźnianinem, to na początku przedstawiłem obiekty związane z tym miastem. Były to: monografia ks. Ignacego Polkowskiego pt. „Katedra Gnieźnieńska” z 1874 roku opublikowana u gnieźnieńskiego drukarza Jana Bernarda Langego, „Ilustrowany przewodnik po Gnieźnie i okolicy wraz z planem miasta” nakładem Księgarni W. Lebiedzińskiej w Gnieźnie z 1929 roku oraz przewodnik składankę pt. „Gniezno” z 1939 roku zawierającego hasło „Zwiedzaj Gniezno”, bardzo interesujący jest też zważywszy na czas jego dotyczący „Budżet 1939/40” z odręcznymi notatkami. Zbiory kartograficzne reprezentowała na wystawie „Obrazkowa mapa ilustrująca Dzieje Polski” wydana przez Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w Krakowie w 1920 roku, która zawiera ilustracje wydarzeń i osób z dziejów Polski. Dużą część mojego księgozbioru stanowią poradniki i podręczniki z różnych lat. Cenne są te dotyczące nauczania języka polskiego z lat 1921-1949, na których widać ślady zaczytania. Ciekawym zaprezentowanym na wystawie obiektem był podręcznik Mieczysława Rościszewskiego pt. „Pisarz i doradca. Sekretarz handlowy, urzędowy i prywatny. Teorja pisania listów…”, Wydanie czwarte, Warszawa 1936 oraz podręczniki z takich dziedzin jak między innymi arytmetyka z geometrią i geografii.
Rzadkim pokazanym przeze mnie wydawnictwem były księgoznaki pt. „Dole i Niedole Książki Polskiej w latach 1939-1945 niezwykłego okresu w 12 barwnych drzeworytach Edwarda Kuczyńskiego”. Tekst opracował zasłużony księgarz Bolesław Żynda. Księgoznaki te wydano w 1945 roku. Również zaprezentowałem historię wydawania książki Bronisławy Ostrowskiej pt. „Książka jutra, czyli tajemnica geniusza drukarni” z dokładnym opisem bibliofilskim z 1922 roku. Inną dziedziną, którą eksponowałem była literatura religijna. Były to między innymi „Książka do nabożeństwa dla wszystkich katolików…” autorstwa arcybiskupa Marcina Dunina z 1901 roku, „Mszał Rzymski” wydany w 1931 roku, różne rozważania religijne, działalność społeczną i modlitwy, jak „Nowenna dla Ducha Świętego” z 1899 roku, działalność „Akcji Katolickiej na wsi” z 1926 roku, George’a Henry’ego Lewes’a „Zagadnienia ducha i życia” z 1891 roku oraz „Dyplomik Milicji Niepokalanej”, którego właścicielem był Dominik Ausfeld, a na którym 2 lutego 1939 roku złożył swój podpis Ojciec Maksymilian Maria Kolbe. Zbiór „świętych obrazków” uzupełniał literaturę religijną. Najstarsze polskie obrazki były drukowane w Warszawie, Częstochowie i w Poznaniu w Drukarni Księgarni św. Wojciecha. Wśród „świętych obrazków” od 1900 roku do lat siedemdziesiątych przedstawiłem jedyny taki, który był związany ze Świętami Wielkanocnymi. Obrazki posiadały różną stylistykę i miały różną wartość artystyczną. Po 1945 roku do lat siedemdziesiątych część „świętych obrazków” była powielana na papierze fotograficznym. Na obrazkach przedstawiano między innymi reprodukcje znanych włoskich obrazów, różnych rzeźb sakralnych, widoków sanktuariów, a także symbole chrześcijańskie. Ciekawostką na tej wystawie było pokazanie modlitwy „Ojcze Nasz” wielkości kart pocztowych z ilustracją i słowami modlitwy. Z mojej kolekcji bibliofilskiej prezentowałem także kilka pięknych opraw książkowych. Były to albumy do zdjęć z początku XX wieku. Oprawa jednego jest stylizowana na krokodylową skórę. Zewnętrzna okładka jest udekorowana metalową ozdobą i metalowym wzmocnieniem. Drugi album do zdjęć pochodzi z okresu międzywojennego. Posiada drewnianą oprawę z rzeźbionym motywem dziewięćsiła. Zwrócić chciałbym także uwagę na rodzaj przewodnika turystycznego w dużym formacie po Rzymie. Omówione są w nim zabytki i hotele z czarno-białymi fotografiami, które zawierają wiele detali. Płócienna brązowa oprawa jest złocona i przedstawia jedną z zabytkowych sal Rzymu. Ten rodzaj przewodnika pt. „Roma aeterna” został wydany w Berlinie w 1912 roku. Eksponowałem także sztambuch z drugiej połowy XIX wieku w pięknej oprawie w wiśniowej skórze zdobionej kolorowymi tłoczeniami, z wizerunkiem ptaków i zapinką. Płócienna oprawa dzieła Eurypidesa „Cyklop” w tłumaczeniu Jana Kasprowicza z 1902 roku też nawiązuje zdobieniami do poprzedniej epoki. Eleganckie w swej formie są oprawy Adama Kompfa „Perły deklamacyi polskiej” z 1909 roku i wydanie „Dzieł” Zygmunta Krasińskiego z 1931 roku z pozłacanym emblematem lwa w otoku na przedniej okładce i pięknymi tłoczeniami grzbietu. Przedstawiłem jeszcze oprawy słowników kieszonkowych z 1902 i 1914 roku.
Dopełnieniem wystawy były rękopiśmienne dokumenty historyczne z XIX wieku, które mają ciekawą historię pochodzenia. Jeden z nich wykorzystany był jako obwoluta książki. Jest to pismo Burmistrza Lutomierska do Burmistrza Błaszkowa. W piśmie Burmistrz Lutomierska przynagla do powrotu starozakonnego, który bez pozwolenia opuścił Lutomiersk. Innym dokumentem jest zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego w Nowym Targu z 1857 roku, będące rodzajem przepustki, pozwolenia na pobyt w Krakowie. Przedstawiam również telegram ślubny, druk Towarzystwa Czytelni Ludowych, tzw. telegram kościuszkowski z 1922 roku skierowany do biorących ślub Politowiczów w Gnieźnie.
Wystawie towarzyszył druk bibliofilski mojego autorstwa pt. „Szelest kart. Z mojej kolekcji bibliofilskiej”, w którym została omówiona istota bibliofilstwa i ciekawostki z nim związane, opis wystawy i biogram autora.
Chciałbym, aby każdy biorący do ręki książkę przeżywał jej piękno i doceniał szelest przewracanych kart.