Pierwsza wzmianka o Horodle pochodzi z 1287 r., która mówi, że książę halicki Włodzimierz zapisał gród Horodel swej żonie.

Swe znaczenie gród zawdzięczał położeniu przy przeprawie na Bugu i skrzyżowaniu traktów: z Polesia i Podola na Ruś Czerwoną i Węgry oraz z: Kijowa i Wołynia na Mazowsze i do Małopolski. W XII w. gród w Horodle należał do Grodów Czerwieńskich (nazwa pochodzi od grodu Czerwień nad rzeką Huczwą – ob. Czermno na poł. – zach. od Hrubieszowa). Do Grodów Czerwieńskich należały m. in. Wołyń (ob. Gródek przy ujściu Huczwy do Bugu), Rubieszów (ob. Hrubieszów), Terebiń, Wereszyn i Bełz. Wchodziły one w skład państwa księcia Mieszka I. W 981 r. książę kijowski Włodzimierz podporządkował je Rusi Kijowskiej. Następnie książę polski Bolesław Chrobry w ramach wyprawy kijowskiej w 1018 r. ponownie przyłączył je do Polski. W okresie kolejnych prawie dwustu lat należały do Polski lub Rusi, w zależności od działań książąt ruskich. Zagłada ich nastąpiła w wyniku najazdu Mongołów w 1242 r. pod wodzą Batu – chana. Od końca XIII w. Horodło należało do udzielnego księstwa wołyńskiego, którego władcą był książę litewski Lubart. Wtedy wzniesiono tu drewniany zamek pograniczny. W 1349 r. król polski Kazimierz (III) Wielki opanował Ruś Halicką. W 1366 r. Ruś Halicka i Grody Czerwieńskie zostały włączone do Polski, a włoście horodelskie stały się polskim lennem. Panem ich oraz ziemi bełskiej został książę litewski Jerzy Narymontowicz. Po śmierci króla polskiego ziemie te w 1376 r. opanowali Litwini. W 1388 r. król polski Władysław (II) Jagiełło nadał ziemię bełską wraz z Horodłem księciu mazowieckiemu Ziemowitowi IV. W 1396 r. Horodło otrzymało ograniczone prawa miejskie. Powstał tu kościół parafialny i sprowadzono zakon dominikanów. Tu właśnie 2 października 1413 r. został zawarty bardzo ważny akt unii polsko-litewskiej, umowa międzypaństwowa, określająca stosunki dynastyczne i ustrojowe pomiędzy Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim. W 1413 r. Horodło zostało przekazane przez króla Władysława Jagiełłę Wielkiemu Księciu Litewskiemu Witoldowi. Po jego śmierci w wyniku walk książąt mazowieckich miasto wróciło do Polski, a ziemia bełska stała się lennym księstwem. Książę mazowiecki Władysław II w 1454 r. nadał miastu magdeburskie prawa miejskie (potwierdzenie poprzednich). W 1462 r. księstwo bełskie stało się województwem koronnym, a Horodło stolicą powiatu i starostwa grodzkiego i stan ten utrzymał się do końca I Rzeczpospolitej. W mieście rozwijało się rzemiosło i handel, szczególnie przygraniczny. W 1648 r. wojny kozackie, a w 1706 r. wojna ze Szwedami dowodzonymi przez króla Karola XII rujnowały miasteczko. Starostowie królewscy opuścili zamek w 1639 r., a w 1706 r. zniszczyli go Szwedzi. Po trzecim rozbiorze Polski to graniczne miasteczko weszło w skład Austrii. Zostało ono w 1799 r. sprzedane Ignacemu Cetnarowi stając się miastem prywatnym. Jego kolejnymi właścicielami byli Potoccy i Wieniawscy (do 1831 r.). Od 1806 r. znalazło się ono w Księstwie Warszawskim, a potem w Królestwie Polskim. 10 października 1861 r. w 448. rocznicę unii horodelskiej odbyła się wielka manifestacja ludności przybyłej z różnych stron Rzeczpospolitej. Na skutek przeciwdziałania carskich wojsk miała ona miejsce na nadbużańskich łąkach. Spisano wtedy manifest nawiązujący do unii horodelskiej i umieszczono we wnętrzu kopca usypanego nad Bugiem. Władze carskie kopiec ten zniszczyły. Został on odnowiony w II Rzeczpospolitej w 1924 r. Ustawiono wówczas krzyż.
Po powstaniu styczniowym w 1863 r. Horodło utraciło prawa miejskie. Od 1921 r. stało się siedzibą gminy liczącej ok. 3 tys. mieszkańców. Po wybuchu wojny w 1939 r. powstała tu Straż Obywatelska, a potem działały oddziały Armii Krajowej. Horodło było wówczas większym skupiskiem Polaków otoczonym przez wrogo nastawioną ludnością ukraińską. W                        
jego okolicach oddziały 27 dp AK prowadziły akcje zbrojne przeciwko Niemcom, a także w latach 1943-1944 potykały się z oddziałami UPA. Po wojnie liczba mieszkańców gminy wynosiła ok. 1,6 tys. osób. Obecnie Horodło jest wsią gminną, leżącą w powiecie hrubieszowskim w województwie lubelskim o współrzędnych geograficznych: szerokość 50° 53´ N i długości 24° 02´ E. Leży ono na północ od łuku Bugu od Strzyżowa. W pobliżu na płd. – wsch. w Zosinie znajduje się najdalej na wschód wysunięty obszar Polski przy granicy z Ukrainą. Nieopodal zlokalizowano przejście graniczne polsko-ukraińskie z drogą prowadzącą do Włodzimierza Wołyńskiego (ukr. Wołodimir Wolinskij).

W Horodle zachował się układ urbanistyczny: czworoboczny rynek (ob. park) i odchodzące z naroży ulice. Na skwerze był tam kiedyś ratusz zniszczony w 1706 r. przez Szwedów. Obecnie posadowiono figury dwóch lwów z istniejącego do 1939 r. dworu w Wieniawce. Na południe od d. rynku są okazałe zabudowania klasztoru i kościół o. dominikanów. Zakon ten sprowadzono tu w 1411 r. Poprzedni kościół drewniany zastąpiono pięknym późnobarokowym z połowy XVIII w. pw. św. Jacka i MB Różańcowej z dwuwiekową fasadą. Obok stoi drewniana dzwonnica z drugiej połowy XIX w. Niedaleko na lekkim wzniesieniu mieści się drewniana cerkiew greckokatolicka, z pełnym ikonostasem z lat 30. XX w., obecnie filia parafii katolickiej. Na zachód od rynku funkcjonuje drewniany kościółek polsko-katolicki z okresu międzywojennego. Nad brzegiem Bugu na rozległych łąkach są pozostałości po grodzisku i zamku zwane Wałami Jagiellońskimi lub Zamczyskiem. W tym właśnie miejscu odbył się zjazd rycerstwa (szlachty) polskiej i litewskiej i podpisanie dnia 2.10.1413 r. aktu unii horodelskiej. Od 1462 r. w zamku urzędowali królewscy starostowie. Niedaleko znajdował się majdan z głęboką fosą. Obecnie widoczne są wały z widokiem na dolinę Bugu.

N