Aleksy Nikołajewicz Tołstoj urodził się 10 stycznia 1883 r. w Nikołajewsku. Był synem hrabiego Mikołaja Aleksandrowicza Tołstoja. Matka pisarza Aleksandra Leontjewna. była pisarką, wydała powieść pt. Wola. Uczył się w szkołach w Moskwie i Sankt Petesburgu. Od 1901 r. studiował nauki techniczne w Sankt Petersburgu w Instytucie Technologicznym. Podczas studiów nawiązał wówczas kontakty z symbolistami, którzy wpłynęli na jego dalsze życie. W 1906 r. zamieszkuje w Dreźnie. Spotkał się tam z Saszą Czumankowem, który wprowadził go w środowisko rosyjskich emigrantów doby rewolucji 1905 roku.
Po powrocie do kraju początkowo uprawiał twórczość poetycką. W roku 1907 wydał zbiór wierszy "Liryki". Od styczniu 1908 r. pisarz przebywał w Paryżu i próbował wydawać tam swoje dzieła. Obracał się w środowiskach francuskich estetów. Prawie co wieczór spotykał się z miejscowymi artystami, będąc zapraszanym na kolacje w restauracjach. Wiosną 1909 r. Aleksy Tołstoj zaczął uczęszczać do "Akademii Wiersza", utworzonej przez młodych poetów. Zajęcia prowadził tam Wiaczesław Iwanow i Innokientij Annienski. Wśród słuchaczy byli: Mikołaj Gumilow, Anna Achmatowa, Marina Cwietajewa, Juri Wierchowski. Dużo dały Tołstojowi wykłady Annienskiego, zdumiewał początkującego poetę wnikliwą znajomością klasyki rosyjskiej, a szczególnie Lermontowa. Na początku 1911 roku wyszła jego książka zatytułowana Za błękitnymi rzekami. Była to niewątpliwie sukcesem młodego pisarza. Nazwisko Tołstoja pojawia się w tygodniku "Słonce Rossii", w gazetach "Riecz", w pismach "Wsieobszczyj Żurnal", "Russkaja Mysl". Wkrótce wszedł w literacko artystyczne środowiska Moskwy i Petersburga, zawarł znajomości i zaprzyjaźnił się z pisarzami i malarzami, bywał na proszonych wieczorach, w klubach literackich, kawiarniach i restauracjach.
Wybuch I wojny światowej zastał pisarza w Rosji, rozpoczął pracę korespondenta wojennego w "Russkich Wiedomostiach" od 6 września 1914 r. Zamieszczając swoje artykuły, Aleksy Tołstoj starał się w sposób obiektywny oceniać wydarzenia. Pisał o grabieżach, zniszczeniach dokonywanych przez Austriaków. Zachowywał przy tym jako nieliczny dziennikarz obiektywizm. Pisał o tym, że wojsko austriackie jest dobrze przygotowane, a korpus oficerski fachowo spełnia swoje obowiązki. Twierdził, że znakomita jest technika i uzbrojenie wojsk austriackich. Wróg bronił się według niego z nie prawdopodobnym uporem.
W lutym 1915 r. Tołstoj spędził wiele dni na froncie kaukaskim, gdzie relacjonował przebieg bitew. W 1916 roku zaproszony został przez rząd angielski w celu relacjonowania wysiłku wojennego Brytyjczyków na froncie zachodnim.
Po wybuchu rewolucji bolszewickiej pisarz nie angażował się w działalność polityczną. Narastała w nim niechęć do bolszewików, skoro przeniósł się do Odessy opanowanej przez wojska austrowęgierskie, a później przez korpus francuskich wojsk interwencyjnych. W Odessie żył bezpiecznie z dala od wojny domowej. Swój strach przed bolszewizmu skłonił go do wyjazdu wraz z armią francuską w kwietniu 1919 r. Pisarz przebywający na emigracji w Paryżu, podobnie jak tysiące białych Rosjan nie mógł znaleźć sobie miejsca. Latem 1920 r. spędzał w wakacje na północy Francji. Rozpoczął pisać powieść Droga prze mękę, traktującą o losach rosyjskiej inteligencji w czasach rewolucji i wojny domowej. W pisarzu dojrzewała decyzja do powrotu do kraju. Decyzja o powrocie wiązała się ze zmianą poglądów od dotychczasowych na ustrój, zaprowadzany przez komunistów siłą.
Decyzje o powrocie spowodowała ogłoszona przez sowieckie władze "nowa polityka gospodarcza" tzw. NEP. Wielu wówczas Rosjan uwierzyło w zapewnienia władzy o częściowej poprawie sytuacji politycznej i gospodarczej.
Powieść Piotr Wielki jest jedną z znamienitszych w dorobku pisarza. Tematyką Piotra Pierwszego zaczął się zajmować w 1928 roku. Czytając materiały dotyczące okresu panowania Piotra Wielkiego, Tołstoj zdumiewał się kontraktami, w które obfitowała ta epoka.
"Jakiż żałosny widok stanowiła feudalna Rosja siedemnastego wieku – stwierdził Tołstoj.-Prawdziwy kraj nędzarzy: zacofana gospodarka rolna, prawie całkowity brak manufaktur, handel wewnętrzny słabo rozwinięty. A tuż obok tej niezgłębionej nędzy solidnymi płotami siedzieli syci, senni bojarzy, wśród darmozjadów i nawiedzonych. Posępnie biły dzwony cerkiewnie, gloryfikując ubóstwo i pokorę. A potem? Skąd się to wszystko wzięło? Nastąpiła jakaś niesamowita eksplozja".
Tołstoj szybko za jednym zamachem napisał niewielkie opowiadanie o tym, jak u Aleksandra Miecznikowa Piotr Wielki poznał piękną brankę, która tegoż wieczora została jego kochanką. Po ukończeniu tego opowiadania Tołstoj zrozumiał, że może się już zabrać do pisania sztuki. Wpływ na napisanie powieści historycznej o Piotrze Wielkim miał, powiązania historyczne rodziny z bohaterem książki. Przodek pisarza hr Piotr Tołstoj w młodości był bliskim współpracownikiem cara. Odbył z nim kilka podróży min. do Amsterdamu i Londynu. W latach 1702-1714 był ambasadorem Rosji w Stambule. Został uwięziony w 1711 r. ze względu na konflikt zbrojny miedzy Rosja Turcją (wspierająca króla Szwedów Karola XII) w twierdzy Siedmiu Wież. Uwolniono go w kwietniu 1712 r. W latach 1718-1722 był szefem rady handlu w Sankt Petersburgu. Mianowano go hrabią w1724 r. Prace nad książką związane były również z zapotrzebowaniem politycznym. W latach 30 w ZSRR wzmaga się walka o przywództwo polityczne. Powstające kolejne części utworu przedstawiały cara jako pogromcę lokalnych feudałów i urzędników. Postać cara reformatora mogła być aluzją do Józefa Stalina, który przecież też był władcą silnej reki. Pisarz cieszył się także przywilejami opuszczania Kraju Rad, co jak na byłego emigranta politycznego było rzeczą niesłychaną. Rosjanie powracający z Francji przed II wojna światową jak i po jej najczęściej już nie mogli opuścić Związku Radzieckiego do 1991 r. Dotyczy to białych emigrantów jak i również ich dzieci i byłych żołnierzy rosyjskiego korpusu ekspedycyjnego walczącego w Francji podczas I wojny światowej. Na szczęście zdecydowana większość Rosjan zamieszkałych nad Sekwaną nie dała się zwieść i nie powróciła już do swojej ojczyzny.
Podsumowując twórczość Aleksego Tołstoja była ona usłużna wobec władzy. Powieść historyczna Piotr Pierwszy jak się wydaje była napisana pod kątem bieżącej sytuacji politycznej w ZSRR, celu gloryfikacji przywództwa Stalina. Pisarz wpisał się w ten nurt, pisząc książkę Obrona Carycyna o "bohaterskiej" walce z oddziałami niemieckimi w okolicach Carycyna w 1918 roku którą to dowodził Józef Stalin. Bitwa wokół tego miasta zgodnie z prawdą historyczną została przegrana, Armia Czerwona została rozbita przez odziały armii Wilhelma II.