W dobie popkultury, do której należy nie tylko muzyka i sztuka, ale i literatura, znalezienie książek mądrych, wzbogacających wiedzę o człowieku, uruchamiających wyobraźnię i zmuszających do refleksji jest niezwykle trudne.
Ale literatura z „wyższej półki" istnieje, często niezauważona, pominięta przez krytyków milczeniem.
Warto, więc przyjrzeć się książkom, których wartość estetyczna i poznawcza zasługuje na lekturę:
Jacek Moskwa, autor m.in. „Jan Paweł II i Polacy" (2000) w ostatnio wydanej książce „Nie mów o mnie"( wyd." Biblioteka więzi" 2011) poprzez biografię Zofii Morawskiej, najbliższej współpracownicy założycielki ośrodka w Laskach, Róży Elżbiety Czackiej, ukazuje historię tego pierwszego ośrodka rehabilitacji niewidomych, ośrodka, który ukształtował wielu wybitnych Polaków XX wieku, jak choćby Kardynała Wyszyńskiego, Z. Herberta, T. Mazowieckiego, Z. Kubiaka.
Życie Zofii Morawskiej to gotowa fabuła ciekawej powieści o losach człowieka splecionych z losami kraju.
Dzieciństwo w pałacu w Turwi, I wojna światowa, dwudziestolecie, okupacja, czasy powojenne. Los człowieka uwikłanego w dramatyczną historię kraju przedstawił autor w sposób niezwykle plastyczny i barwny, co potęguje ciekawy chwyt artystyczny- dialog między autorem a główną bohaterką, plasując książkę na pograniczu reportażu, wywiadu i pasjonującej powieści.
Poezja Piotra Muldner-Nieckowskiego zaskakuje wnikliwym studium człowieka. Elementy ontologiczno-egzystencjonalne splecione są z realiami, a cielesność z metafizyką (poeta jest z zawodu lekarzem), „ słysząc prośbę o śmierć o podanie trucizny zamurowałem intuicję szczelnie, by nie złapała oddechu" (...) („opaska gazowa"). W tomiku „Park" (wyd. Aula 2011) znajdujemy wiele tekstów odznaczających się dużą precyzją słowa, lakonicznością, ukazujących świat przez pryzmat doznań człowieka.
„Dzień się przedłuża do głębokiej nocy, włączyłem światło, wciąż nie mogę oderwać się od krzesła, wydostać
z pułapki niedokończenia"
(...) (' koniec czerwca").
Bogdan Święcimski - utalentowany prozaik, autor wielu powieści, zaskoczył zbiorem wierszy „ Na siódme niebo" ( wyd. pisarze.pl 2011), świadczących o wrażliwości autora na słowo poetyckie. Czas w sensie szerszym to historia odgrywająca rolę w rozwoju świadomości zbiorowej. Jednostka osadzona w historii, w biegu zdarzeń, na który ma i nie ma wpływu. Wiersze, jak podkreśla autor w przedmowie, powstały dawno, w okresie przemian politycznych i społecznych, ale ich wymowa jest zawsze aktualna.
(...) zagubionego przed laty
widziałem w tłumie
demonstrantów
stał w pierwszym szeregu
głowę miał podniesioną
na twarzy wyraz zdecydowania
w ręku transparent z napisem NIE.
Na uwagę zasługuje również pięknie wydany (okładka płócienna, ilustracje) tomik
„ Pięć pór roku" (wyd. Miniatura. 2011) Aleksandry Zamorskiej, poetki z Wrocławia.
Książka jest zbiorem wierszy-haiku wymagających opanowania rzemiosła poetyckiego, precyzji wypowiedzi, kondensacji słowa, zaskakującej pointy zamkniętej w barwną metaforę.
„Wieczorne morze połyskujące płachtą szarego jedwabiu"
„Klucze słowa" (wyd. „bestprint" 2011) Waldemara Michalskiego poszerzają naszą wiedzę
pisarzach związanych z Lublinem oraz drukujących w kwartalniku literackim „Akcent", którego autor jest sekretarzem redakcji.
Waldemar Michalski dokonuje ciekawej analizy utworów, między innymi Z. Herberta, B Taborskiego (poety z Londynu), E. Stachury osadzając ich twórczość w scenerii miejsca
czasu. W. Michalskiego interesuje również istnienie literatury polskiej poza krajem. Zamieścił w książce, między innymi, ciekawe sprawozdanie z dialogu „dwóch kultur" w Krzemieńcu- miejscu urodzenia J. Słowackiego, z wileńskich spotkań poetów w „maju nad Wilią".
Ale W. Michalski jest nie tylko krytykiem literackim i eseistą, jest przede wszystkim interesującym, wrażliwym na urodę słowa poetą, którego wiersze o tematyce
egzystencjalno-metafizycznej urzekają ekspresją a jednocześnie prostotą wypowiedzi. (...)
Bracie Albercie z pocztowego znaczka Nie omijaj drewnianych progów Naszych serc"
(List do Brata Alberta
Z „tryptyku z gwiazdy").
Warta wnikliwej lektury jest książka znakomitego poety mieszkającego w Paryżu, Krzysztofa Andrzeja Jeżewskiego „Cyprian Norwid a myśl i poetyka kraju środka" (wyd. Uniwersytetu Warszawskiego 2011).
Autor stawia po raz pierwszy w dziejach norwidologii fascynującą hipotezę o wpływie myśli i poetyki Chin na polskiego poetę. W okresie paryskim Norwid miał okazję stykać się z myślą filozoficzną Konfucjusza, Lao-tsy i innych. Krzysztof Jeżewski poprzez wnikliwą analizę wierszy Norwida udowadnia słuszność swojej hipotezy. Jeżewski jest również współautorem biografii Beethovena (PIW 2010), do której dołączył wiersze polskich poetów czerpiących natchnienie z muzyki wielkich kompozytorów. Jest to niewątpliwie zabieg nowatorski wzbogacający wiedzę o wpływie muzyki Beethovena na wrażliwość „rzemieślników słowa", a należą do nich, miedzy innymi, K. Baczyński, Z Herbert, Cz. Miłosz.
Poezja Krzysztofa A. Jeżewskiego ukazująca sprawy uniwersalne, metafizyczne, miejsce człowieka w świecie realnym i kosmicznym, również przesycona jest muzyką.
(...) Jedwab światła i aksamit mroku spowijały was swoją łagodną muzyką („Ich dwoje"-„ żagle niebieskie" 2010)
Dużym zaskoczeniem jest debiutancki tomik „Wypełnione światłem" („ston2") poetki i malarki z Lublina - Jadwigi Jaśkowiak.
Zaskoczeniem, ponieważ rzadko się zdarza, aby debiut był taki dojrzały a poetka znakomicie opanowała warsztat poetycki.
Poezja, sztuka, muzyka to nieodrodne siostry zrodzone ze świata ducha, w tropach poetyckich, w słowach - archetypach, słowach - kluczach tkwi obraz.
To przenikanie sztuki i słowa jest wyróżnikiem zbioru ilustrowanym barwami, przesyconymi światłem obrazami poetki - malarki.
Sen i jawa - nadrealizm zbliżony do abstrakcji koresponduje z materią wiersza. I ta poezja pełna subtelnych obrazów wypływa z zachwytu nad pięknem otaczającym człowieka, trandenscencją odbitą w kosmosie.
„Rozkołysana gwiazdami układam się do snu ziemia rozściela trawy zioła posyłam modlitwę
Jestem gotowa odpowiedzieć na głos kosmosu
oddycham
żyję
kocham
Wdzięczność sięga słońca
a pełnia księżyca
nadal snuje swą opowieść (sen)
Najnowszy zbiór wierszy „Pochylone Niebo" („Świadectwo" 2011) znanej poetki z Bydgoszczy Jolanty Baziak - jak i poprzednie tomiki - wyróżnia duży ładunek intelektualno - emocjonalny. To poezja zmuszająca do myślenia, do zadumy nad usytuowaniem człowieka w świecie ziemskim i kosmicznym.
Duch i sacrum - pojęcia przenikające się jak światło, zanurzone w transcendencji
źródło mistyki i kultury - jest wyznacznikiem człowieczeństwa. (...)
jednak ty z wody
prochu
gliny
rozszczepionego światła dwupłciowy potworze myśli gdzieś dążysz przepędzasz żywioły androgynie bezsilny namiętny poszukujący od apokalipsy
do apokalipsy („Do gatunku")
Poezja rodzi się z konfliktu pomiędzy nazwanym a niewypowiedzianym, konkretnym
a umykającym penetracji poznawczej. (...)
Czy możemy cokolwiek niematerialni widzialni w takt
zderzania się cząsteczek muzyki sfer
(„Niematerialni")
Ale poezja Jolanty Baziak to nie tylko filozoficzno - ontologiczne rozważania nad kondycją człowieka, jego związku z transcendencją, materii z metafizyką.
Kilka wierszy ze zbiorku jest mocno osadzonych w realiach. I te wiersze skondensowane, o ciemnym klimacie tworzą obrazy gęste, naszkicowane mocną kreską. A ich tematem jest m.in. mord dokonany w Norwegii przez nazistę Breivika czy dramat smoleński.
We mgle płonący kadłub tajemnica rozrzuconych kości komórek kluczy chusteczek bezradny ruch podciętych drzew oczekiwanie, że oto mylą się kamery
świat ogarnia zbiorowa ułuda sprawozdawcy (...)
Katyń stanął już po niebieskiej stronie („Katyń")
Bo dobra poezja jak soczewka skupia to co subiektywne i obiektywne, to co dotyka człowieka. I na tym polega jej uniwersalizm.
Stefan Pastuszewski- autor wielu książek prozatorskich, poetyckich, wydawca, publicysta z Bydgoszczy i tym razem nie zawiódł czytelnika.
Jego ostatnio wydany zbiór opowiadań „Z Bogiem" („Świadectwo" 2011) potwierdza talent w konstruowaniu fabuły, potęgowaniu napięcia, znajomość złożoności charakterów ludzkich.
Szeroki zakres znaczeniowy tytułu „Z Bogiem" - (zwrot grzecznościowy „bywaj", ale także postępowanie zgodne z dekalogiem) koresponduje z tematyką 13 niezwykle interesujących opowiadań.
Eschatologiczny wątek przenika realia codzienności, a źródłem dramatu człowieka, co ukazuje autor - jest moralny dylemat: wybór między dobrem a złem.
A zło często „rodzi się" z niewłaściwych relacji w rodzinie, błędów w wychowaniu (opowiadanie „Juruś") czy z osadzenia w szerszym politycznym kontekście („Pijąc kawę"). Gdy młody, gorliwy w rozpędzaniu ludzi ustawiających krzyże po katastrofie smoleńskiej policjant, zauważa Chrystusa w swoim . miłosiernym dowódcy. „Wystarczy, synu, wystarczy. Uspokój się i idź do samochodu tam dają kawę". Każde opowiadanie to ciekawe studium psychiki człowieka, jego wyborów, uwikłania, gdzie egoizm styka się z altruizmem chciwość ze współczuciem, jak choćby samarytański gest handlującej dewocjonaliami wobec samotnej, starej prostytutki, do której przyszła, aby podzielić się opłatkiem („To coś")
Opowiadania Stefana Pastuszewskiego zbliżone tematycznie i światopoglądowo do filmów Kieślowskiego wpisują się w dobrą prozę religijną.
Warto, więc pochylić się nad wartościową literaturą, której lektura poprzez uruchamianie wyobraźni i poszerzenie wiedzy jest prawdziwą przygodą estetyczną i intelektualną.
 Warta wnikliwej lektury jest książka znakomitego poety mieszkającego w Paryżu, Krzysztofa Andrzeja Jeżewskiego „Cyprian Norwid a myśl i poetyka kraju środka" (wyd. Uniwersytetu Warszawskiego 2011).
Autor stawia po raz pierwszy w dziejach norwidologii fascynującą hipotezę o wpływie myśli i poetyki Chin na polskiego poetę. W okresie paryskim Norwid miał okazję stykać się z myślą filozoficzną Konfucjusza, Lao-tsy i innych. Krzysztof Jeżewski poprzez wnikliwą analizę wierszy Norwida udowadnia słuszność swojej hipotezy. Jeżewski jest również współautorem biografii Beethovena (PIW 2010), do której dołączył wiersze polskich poetów czerpiących natchnienie z muzyki wielkich kompozytorów. Jest to niewątpliwie zabieg nowatorski wzbogacający wiedzę o wpływie muzyki Beethovena na wrażliwość „rzemieślników słowa", a należą do nich, miedzy innymi, K. Baczyński, Z Herbert, Cz. Miłosz.
Poezja Krzysztofa A. Jeżewskiego ukazująca sprawy uniwersalne, metafizyczne , miejsce człowieka w świecie realnym i kosmicznym, również przesycona jest muzyką.
(...) Jedwab światła
i aksamit mroku
spowijały was swoją
łagodną muzyką
(„Ich dwoje"-„ żagle niebieskie" 2010)
Warto więc pochylić się nad wartościową literaturą, której lektura poprzez uruchamianie wyobraźni i poszerzenie wiedzy jest prawdziwą przygodą estetyczną i intelektualną.