Jolanta Szal-Mach, to na pewno poetka, czasami aktorka, a przede wszystkim osoba poszukująca swojego miejsca tu i teraz pośród tych, których spotyka w swoim codziennym życiu, czego ewidentnym przykładem są częste spotkania literackie nie tylko w kręgu ludzi pióra, ale szczególnie te z młodzieżą szkolną.
Poetka pisze o sobie: ,,leśne uroczysko” to spacer po spełnionym marzeniu . Wnioskować należy, że drzemie w niej dusza romantyczki i marzycielki uwiedzionej nie tylko szumem bałtyckich fal, ale również wibracją powietrza ludzkich słów. Istotną role w powstawaniu poezji stanowią dla niej myśli, które materializując się w formie wiersza są jej próbą ucieczki od zgiełku - natłoku codziennych zdarzeń, do wewnętrznej intymności w poszukiwaniu idealnego świata. Myśli, które rodzą słowa rozbudzają jej duszę, cały konglomerat wyobraźni, tym samym stając się symfonią chwil przysiadających na ,,werandzie emocji”.
Jej poetycką inspirację są: emocje dnia codziennego, obrazy olejne, przyroda, cisza, muzyka, modlitwa. To niezwykła kompilacja środków wyrazu, sprzyjająca powstawaniu nowych, niejednokrotnie zaskakujących swą narracją poetyckich światów.
Jej pasją jest kaligrafia, nie tylko w języku polskim, ale również po łacinie, której oddaje się z prawdziwym zamiłowaniem, poświęcając jej każdą wolną chwilę oraz prezentując swoje osiągnięcia w tej dziedzinie na spotkaniach z czytelnikami.
Jej otwartość, odzwierciedla się we wspaniałym kontakcie z młodzieżą poprzez codzienną pracę w świetlicy środowiskowej, rozmowy, spotkania towarzyskie a szczególnie te poetyckie, podczas których emanuje spokojem wyzwalając aurę Muz z orszaku Apollona.
Jej wolne chwile, to nie tylko długie wielokilometrowe spacery po leśnych duktach ze swoim nieodłącznym czworonożnym towarzyszem, ale również czytanie książek. Posiada w domu prywatną bibliotekę, w której szczególną pozycję zajmują wydawnictwa literatury pięknej.
Jej cechą szczególną, jest wrażliwość i spontaniczność, co sprawia, że jest duszą towarzyskich spotkań, zatem niejednokrotnie zaskakuje swoim zachowaniem nawet najbliższych przyjaciół.
Debiutowała przed kilku laty wierszem Miłość z inspiracji wrocławskiej pisarki Agnieszki Lingas Łoniewskiej w jej książce poetyckiej W szpilkach od Manolo.
Jest autorką trzech tomików poetyckich: Jesteś melodią mojego życia (2014), W drodze (2016), Zofia (2017).
Działa również w kilku grupach poetyckich: Koło Liryczne ,,Wena” przy MDK w Łańcucie, Klub Poetów ,,Perły Podkarpacia ” przy Gminnej Bibliotece Publicznej w Tryńczy, Grupa Twórcza ,,Inspiratio” przy Centrum Kultury Gminy Łańcut.
Aktywna postawa i determinacja w propagowaniu swojej twórczości, czego przykładem są nie tylko częste spotkania z czytelnikami ale również: almanachy Cała Góra marzeń - bajki i wiersze dla dzieci - tomik wydany z inicjatywy Klubu Leżajskich Poetów ,,Na marginesie” w 2013; XIX, XX ,XXI, XII i XIII Doroczne Spotkania Poetów - wydawnictwo Centrum Kulturalnego w Przemyślu; Nie było miejsca dla ciebie - wydawnictwo Inicjatywy Artystycznej ,,Wena” z Przemyśla 2013; Ruchome cienie - Leżajsk 2015; Wrzeciono - (Nowa Sarzyna: 2014, 2015, 2016) czy w tak obecnie popularnych antologiach np. Bukiet nadziei (Przemyśl 2017) czy międzynarodowym wydawnictwie Chwile Przed Jutrem 2 (Niemcy 2016) oraz druk wierszy w prasie społecznej i literackiej np. tygodnik Sztafeta, miesięczniki społeczno kulturalne Nasz dom Rzeszów i Litte Star, kwartalnik literacko-artystyczny Metafora. Umieszcza swoje wiersze na kilku portalach internetowych oraz prowadzi dwie strony z poezją na Facebooku: ,,Podróżuję śladami słów zamkniętych w poezji” i Jolanta Mach - poezja religijna”. Poprzez częsty druk wierszy w prasie kulturalnej, wydawnictwach książkowych, zamieszczanie na portalach internetowych oraz bezpośredni udział w spotkaniach literackich, utrwaliła swoją obecność twórczą nie tylko na mapie literackiej Podkarpacia.
Potwierdzeniem poetyckiej wrażliwości oraz obecności na firmamencie życia poetyckiego jest szczególne wyróżnienie do jakiego należy pozostanie: Laureatką I miejsca na XX Międzynarodowym Spotkaniu Poetów ,,Wrzeciono” 2016 w Nowej Sarzynie. Podkreślić należy, że konkurs ten posiada w środowisku literackim swoja szczególna renomę. Jest również laureatką wielu innych konkursów poetyckich i literackich.
W jednym z wierszy z debiutanckiego tomu Jesteś melodią mojego życia poetka pisze:
już wygodnie leżę
na błękicie marzeń
obsypana pachnącymi
pocałunkami życia
zakwitam soczystymi
szalonymi wierszami
jestem pełna
wzruszeń i zachwytów
dam się ponieść fantazji
Utwór ten utwierdza mnie w przekonaniu, że poetka już w debiutanckim tomiku wiedziona twórczą intuicją, bardzo trafnie, nakreśla swoje poetyckie credo. Wiersze poetki są oszczędne, wyrazie, skondensowane i lapidarne pod względem formalnym, a przy tym pobudzają wyobraźnie czytelnika śmiałą metaforą - zmuszają do myślenia dzięki swej głębokiej intelektualnej refleksji. Warto poznać ten szczególny świat, poetyckiej wrażliwości Jolanty Szal-Mach.
Dodam od siebie, że poezja to sztuka słowa, siłą poezji jest metafora, jej sens zaś objawia się na granicy między znaczeniem a wyobraźnią.