Najnowszy tomik Marty Gracz – Wiesławy Szczyry pt. „Cieniobranie", to rodzaj poetyckiego pamiętnika – wyznania. Bardzo osobisty i niezwykle intymny.  A może to nawet rodzaj testamentu, który odczytuje się nie po śmierci, choć ta przenika tu między wierszami, wersami, jakby chciała zawładnąć każdym słowem, nawet tym niewypowiedzianym, ale po przejściu z jednego bytu w następny. Ten drugi wydaje się być ciekawszy (bo niepoznany?), lepszy (bo nieodkryty?), intrygujący ( bo niezrozumiały?)…
Jakkolwiek by nie nazwać poetyckiego odczuwania Marty Gracz, jest ono niezmiernie głębokie, filozoficzne i mimo wielu starań Autorki , wciąż niedopowiedziane. I nie dlatego, że poetka nie umie dokończyć myśli, która ją obezwładnia, a dlatego, że nie chce do końca powiedzieć nam, co z myślą, ciężką od powagi stanu, uczyni i czego ona z nią dokona. Poetka zdradza nam:

tajemnica życia

moje jutro
jak odmalowane wczoraj
stara się zrozumieć przyczyny przemijania

znajome twarze i głosy
nakazują mu przemilczeć wyciąganie wniosków


Wiersze, w których przeplątają się: cienie, nicość, samotność, pustosłowie, koniec, nigdy, bezsilność, samotnia, bezosobowość, pustka, lęk, strach, cisza, zwiędły liść, zardzewiałe wspomnienia, zardzewiały zamek, zasznurowane usta…   nie chcą takiego życia, albo boją się takiego życia, bo nie ma na nie antidotum, a bez niego i trudno, i boli, i beznadziejnie:

pustka

nic już nie ma
radość zaszczuta
kły bezduszne
wtopione w samotność

nie widzi sensu
oko rozdwojone
na granicy widzenia
zabłąkana rzęsa

nic już nie cieszy
obumarłe wspomnienia
zataczają krąg
– niepewności


Jednocześnie strofy Szczyry nie buntują się, nie szukają spokoju i harmonii, szczęścia i ukojenia. One jakoby zdają się zgadzać z zastaną ziemską beznadzieją, która, jak w chrześcijańskich naukach powiada, że tu, w tym życiu, nie zaznamy pełnego szczęścia. To tylko przystanek, tylko chwila:
Mam mało czasu.
Umieram w deszczu,
By odrodzić się przy bezchmurnym niebie.
…………………………
Nic już nie czuję.
Świadome umieranie
Nakazuje na powrót stać się zarodkiem.
A jednak pisze:

na przekór

staram się robić swoje
– odwracając głowę w drugą stronę
gdy uporczywość wstrzemięźliwych przeszkadza mi zrozumieć


W „Cieniobraniu"  jest „przysięga", „szał tworzenia", „miłość przereklamowana", „przeznaczenie" i „pamięć", ale ta nie koduje chwil najpiękniejszych, które chowamy głęboko, by ocalić coś wyjątkowego na chwile goryczy, jej
pamięć

utrwala znajomość nicościna obu biegunach udręczeniamnoży potrzeby– na zgubę płonnych oczekiwańw dzień – milczeniemw nocy – pożądaniemjędrność tworzenia zaspokaja ambicjezanim spłonie spełnieniemzanim odrodzi się płomieniemzanim przeminie...
bo jak powiada w kolejnym wyznaniu poetyckim: „Człowiek od narodzin „między niebem a piekłem/ w samotności wiecznej". Lęka się, ale walczy „przeklinając strach i przesądy"… „Usilnie próbuję zaistnieć./ Przywdziać realne ciało./ Wyjść z cienia, własnego cienia".
I to „zanim" i ta „próba zaistnienia" każe nam widzieć światełko w tej smutnej poezji o beznadziei ludzkiej egzystencji. Nikłe światełko, to prawda, ale czyż nie z iskry powstaje płomień, by stać się jasnością?
I jeśli

los

szuka
bezlitośnie cierpliwie
przeznaczenia – bolączki
w półmroku nocy
blasku porannej rosy
na białej kartce papieru
zielonym atramentem
podkreśla przyszłe godziny


to ma Wiesława Szczyra przed sobą jeszcze ogrom nocy i dni, bieli i  zieleni, i wiele wierszy do napisania, na które wnikliwy Czytelnik na pewno spokojnie poczeka.
Trudna to poezja. Zaniepokojona jak jej Autorka, która chciałaby znaleźć się w lepszym bycie, bo: "błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli." Jednak jeszcze nie ten czas, jeszcze nie ta pora, bo tu, na tym świecie stworzonym przez Boga, trzeba jeszcze czegoś dokonać, coś po sobie zostawić wbrew wichrom i burzom, wpisanym w ludzkie przeznaczenie.
Warto wspomnieć o  szczególnych linorytach Jerzego Granowskiego – dziennikarza i poety z Katowic, które znalazły się w tym tomiku poetyckim. Są one niewątpliwie częściowym uzupełnieniem lub nawet wypełnieniem treści poetyckich Marty Gracz. Trafne, przenikliwe, dające do myślenia potęgują nastrój i przesłania dobrych wierszy poetki ze Śląska, a ich tytuły: a ich tytuły: Mądrość, Odpoczywająca, Zmierzch słońca, Przed lustrem, Przywiązani, Okno na świat, Samotność, odzwierciedlają duszę poetki. Zatem tworzą pewną całość, którą warto rozważyć i zapamiętać podczas lektury tej ciekawej książki.



Marta Gracz Cieniobranie Wydawnictwo Mart–Gra, Rybnik 2012, str. 51.