Do znanych sanktuariów maryjnych leżących na historycznych ziemiach Rzeczypospolitej należy Agłona. Miejscowość położona jest wśród jezior Pojezierza Inflanckiego na płn.- wsch. od Dyneburga, w najbardziej katolickiej krainie Łotwy zwanej Łatgalią, która do I rozbioru wchodziła w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów pod nazwą województwa inflanckiego w ramach Księstwa Zadźwińskiego.
Główną dominantą tego miejsca jest dwuwieżowa, późnobarokowa, z daleka widoczna bazylika p.w. Wniebowzięcia NMP.
Początki kościoła w Agłonie są stosunkowo późne, bo sięgające zaledwie 1700 r., kiedy to Ewa Szostowicka, żona skarbnika witebskiego, ufundowała w puszczy jodłowej (stąd nazwa „Agłona” od słowa „aglenia”, oznaczającego po łotewsku las jodłowy) kościół i klasztor oo. dominikanów, „by lud tutejszy utwierdził się w świętej wierze i uszlachetnił”.
Pierwszy drewniany kościół spłonął w 1768 r. Na jego miejscu dominikanie wznieśli obecną murowaną świątynię, którą konsekrował w 1800 r. biskup wileński Jan Benisławski. W 1856 r. władze carskie dokonały kasaty klasztoru. Od tego czasu opiekę nad klasztorem objął kler diecezjalny, klasztor zaś przemianowano na dom rekolekcyjny dla kapłanów.
Kościół jest okazałą, późnobarokową (barok wileński), trójnawową bazyliką. Prezbiterium zamknięte jest wieloboczną absydą. Fasada kościoła - zwrócona na południe - posiada dwie wieże. Portale fasady posiadają wielokolumnowe obramienia przypominające dekorację teatralną. Wieże zakończone są trójpoziomymi, dzwonowatymi hełmami. Wewnątrz nawy posiadają sklepienia kolebkowo-krzyżowe. Ołtarz główny dwupiętrowy, ukończony w 1800 r., o retabulum wspartym na 4 kolumnach korynckich. W centralnej części ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej Agłońskiej wzorowany na wizerunku M.B. Trockiej z litewskich Trok. Maryja trzyma Dzieciątko na lewej ręce, a prawą wznosi do góry w geście błogosławieństwa. Głowy obu postaci nakryte są zamkniętymi koronami z krzyżykami oraz otaczają je nimby w formie licznych promieni. Postacie nakryte są ponadto metalową sukienką. Pod obrazem są rzeźbione główki wśród obłoków. Obraz ten odbiera cześć jako cudowny. Zasłynął łaskami na całe Inflanty wkrótce po ufundowaniu klasztoru. Podczas jednego z pożarów kościoła dominikanie odśpiewali „Litanię Loretańską do NMP” w następstwie czego pożar ugasł, a kościół i miasteczko ocalały. Innym razem wieśniak spod Agłony płynął łodzią z dzieckiem, by ochrzcić je przed cudownym obrazem. Zerwała się burza, fale miotały łodzią i dziecko wpadło w odmęty. Wieśniak zaczął się modlić o ratunek do M.B. Agłońskiej i kipiel wyrzuciła niemowlę w pobliskie krzewy.
W górnej części głównego ołtarza umieszczona jest rzeźba Boga Ojca.
Stefan Pastuszewski napisał w 2021 roku malarsko-metafizyczno-zmysłowy wiersz Ave Agłona! , z uwagi na udatne wymalowanie Agłony i Inflant jako takich warto go przytoczyć w całości.
Stefan Pastuszewski
Ave Agłona!
Maryja
królowa dwunastu aniołów
kobieta
z dzieckiem i kwiatem
cicha
niżej
putta jak muchy z tiulowymi skrzydełkami
nie brzęczą
msza na piętrze
jakby niebieskie organy
podniesienia nie trzeba
w chmurach
a jeszcze jeszcze ponad
dobry stary Bóg ojciec
beż żadnych oznak władzy
pokornym człowieczeństwem ogarnia wszystko:
biel, złoto i niedzielna radość
Agłona, 29 kwietnia 2001
W lewej nawie bocznej znajduje się ołtarz z obrazem M.B. Różańcowej w towarzystwie dominikańskich świętych - Dominika i Katarzyny Sieneńskiej. W nawie prawej jest ołtarz z krucyfiksem. Ponadto w lewej nawie jest ołtarz św. Marii Magdaleny, a w prawej jakiegoś świętego dominikańskiego. Na chórze są portrety rodziny Szostowickich, fundatorów pierwszego kościoła i klasztoru.
Pod prezbiterium bazyliki mieści się krypta z grobami biskupów łotewskich, m.in. Boleslavsa Sloskansa i kardynała Julijansa Vaivodsa (zm. 24-V- 1990 r.), pierwszego kapłana z obszaru ZSRR wyniesionego do tej godności przez papieża Jana Pawła II w 1984 r. Bazylikę otacza sporej wielkości plac otoczony żelaznym ogrodzeniem, na którym odbywają się msze podczas większych uroczystości religijnych.
Sanktuarium w Agłonie nawiedził papież Jan Paweł II podczas pielgrzymki na Łotwę we wrześniu 1993 r. przed tym wielkopomnym wydarzeniem odbył się gruntowny remont bazyliki, w którym uczestniczył Mistrz Krajowy Łotewski Bractwa Inflanckiego Stanisław Antoni Januszkiewicz. Wspomina on w kontrowersyjnej decyzji proboszcza, dotyczącej wrzucenia w jeden, zabetonowany potem dół, szczątków dominikanów pochowanych w podziemiach.
Ze względu na brak Polaków wśród mieszkańców Agłony nabożeństwa w bazylice odbywają się wyłącznie po łotewsku. Polskie msze są tu sporadycznie, w przypadkach przybycia zorganizowanych pielgrzymek polskich.