Olimpijskie Konkursy Sztuki na Igrzyskach Olimpijskich rozgrywano w latach 1912-1948. Obejmowały one współzawodnictwo w takich dziedzinach jak: utwory epickie prozą, poezję, a także dramat. Inicjatorem Olimpijskich Konkursów Sztuki  był baron Pierre de Coubertin wskrzesiciel nowożytnych Igrzysk Olimpijskich.

 Tradycje konkursów sztuki na igrzyskach wywodzą się z antycznej Hellady, gdzie kultura starożytnej Grecji stworzyła pojęcie kalokagathii, czyli harmonijnej równowagi ciała i duszy. Łączyła ona piękno fizyczne z dobrem moralnym, wychowanie fizyczne z wychowaniem umysłowym. W Olimpii podczas zawodów, poza programem sportowym miały miejsce popisy muzyków, poetów, oracje mówców oraz wykłady filozofów. Historyk Herodot czytał fragmenty swego działa na 84 igrzyskach w 444 roku p.n.e. Do programu igrzysk literaturę jako konkurencję wprowadzono w 67 roku n.e. za Cesarza Nerona.

 W wygłoszonym przemówieniu dnia 23 maja 1906 roku na „Konferencji Konsultacyjnej w sprawie Literatury, Sztuki i Sportu” baron Pierre de Coubertin powiedział: „Antyczna Olimpia była miastem sportu, sztuki i modlitwy. Niekiedy niesłusznie zmieniana jest kolejność tych trzech aspektów. Charakter sakralny i estetyczny Olimpii wynikały z roli, jaką odbywała kultura fizyczna. Sport gościł w tym mieście okresowo, sztuka i modlitwa panowały na stałe, Tak samo będzie w Olimpii współczesnej.” Właśnie na tej konferencji uchwalono włączenie do programu olimpijskiego  konkursów sztuki w ośmiu dziedzinach: architekturze, sztuce dramatycznej, choreografii, sztuce dekoracyjnej, literaturze, muzyce, malarstwie i rzeźbie. Jednak z realizacją pełnego programu trzeba było poczekać kilka lat.

Warunki udziału pracy w olimpijskim konkursie sztuki określały, że dzieło musiało być ściśle związane ze sportem i nie było nigdzie przedtem publikowane. Zdobywcy trzech pierwszych miejsc w każdej dziedzinie otrzymywali medale olimpijskie.

Na igrzyskach w 1908 roku nie udało się zorganizować olimpijskich konkursów literatury i sztuki, mimo patronatu Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Londynie. Pierwszy konkurs sztuki odbył się na igrzyskach w Sztokholmie w 1912 roku, a przeprowadzono w nich rywalizację w pięciu dziedzinach. Jednak konkurs literacki zakończył się w nich niepowodzeniem, gdyż wpłynęła nań tylko jedna praca, a mianowicie „Oda do sportu” podpisana podwójnym pseudonimem Georges Hohrod (wersja francuska) i Martin Escbach (wersja niemiecka), co jak się okazało później było pseudonimem samego barona Pierre de Coubertina. Dzieło to zostało nagrodzone złotym medalem olimpijskim.

Dopiero jednak na konkursy odbywające się w Paryżu w 1924 roku wpłynęło więcej prac. Poziom ich był jednak, jak uważali ówcześni krytycy niezbyt wysoki, a do wyróżniających należał zbiór poezji Włocha Raniero Nicolai „Canzoni olimpioniche” – „Pieśni olimpijskie”.

Baron de Coubertin był zawsze przekonany o rozgrywaniu, tak jak podczas starożytnych igrzysk, olimpijskich konkursów sztuki. Zachęcał artystów do stawania w szranki rywalizacji olimpijskiej, ale także przewidywał kłopoty z ich rozgrywaniem. Pisał: „Sport powinien być traktowany jako źródło, a także jako okazja do sztuki. Stwarza on piękno, ponieważ ożywia atletę, który sam jest żywą rzeźbą. Jest okazją do piękna dzięki poświęconym mu budowlom, widowiskom i organizowanym za jego sprawom świętom”.

Ostatnie konkursy sztuki miały miejsce na igrzyskach w Londynie w 1948 roku. Bowiem na 43. Sesji MKOl w Rzymie w 1949 roku na wniosek Prezydenta MKOl Johannesa Sigfrida Edströma postanowiono ich więcej nie przeprowadzać. Głównym argumentem tej decyzji był profesjonalizm artystów kłócący się z amatorskim statusem sportowców.

Jednak jeszcze w 1951 roku MKOl powołał specjalną komisję  celem wznowienia konkursów sztuki. Raport komisji, przedstawiony na Sesji MKOl w 1952 roku w Wiedniu spowodował, że ponownie postanowiono wprowadzić konkursy sztuki, jednak na Igrzyskach w Helsinkach zorganizowano jedynie wystawy w dziedzinie sztuki. Sprawa olimpijskich konkursów sztuki upadła ostatecznie na Sesji MKOl w 1954 roku.

 Wg opinii teoretyków olimpizmu, likwidacja Olimpijskich Konkursów Sztuki była „najcięższym z ciosów jaki zdołano zadać dziełu będącemu jednym z najbliższych sercu barona Pierre’a de Coubertin’a”.

 Oto niezwykle rzadko publikowany wykaz medalistów Olimpijskich Konkursów Sztuki w dziedzinie literatury rozgrywanych na Igrzyskach Olimpijskich w latach 1912-1948:

 

1912 – SZTOKHOLM

1. Georges Hohrod (Francja), Martin Eschbach (Niemcy)* - „Oda do sportu”
2. nie przyznano
3. nie przyznano

*  pseudonim barona Pierre de Coubertina

 

1920 – ANTWERPIA

1. Raniero Nicolai (Włochy) - „Pieśni olimpijskie”
2. Andrea Cook (W. Brytania) - „Igrzyska Olimpijskie w Antwerpii”
3. Maurice Bladel (Belgia) - „Sława bogów”

 

1924 – PARYŻ

1. Georges Charles (Francja) - „Igrzyska Olimpijskie”
2. Josef Petersen (Dania) - „Euryale”

Margaret Stuart (W. Brytania)  - „Pieśń szermiercza”

3. Oliver Gogarty (Irlandia) - „Oda do igrzysk w Tailteaun”

Charles Gonnet (Francja)        - „Oblicza bogów olimpijskich”

 

1928 – AMSTERDAM

Liryka:

1. Kazimierz Wierzyński (Polska) - „Laur Olimpijski”
2. Rudolf Bundig (Niemcy)         - „Wskazówki jeździeckie dla ukochanych”
3. Johan Weltzer (Dania)            - „Symfonia bohaterska”

Dramat:

1. nie przyznano
2. Lauro de Bosis (Włochy) - „Ikar”
3. nie przyznano

Epika:

1. Ferenc Mezö (Węgry) - „Historia igrzysk olimpijskich”
2. Ernst Weiss (Niemcy) - „Boecjusz w Orlamünde”
3. Carel Scharten i Margo Schrten-Antink (Holandia) - „De Narr in de

Maremmen”

 

1932 – LOS  ANGELES

1. Paul Bauer (Niemcy) - „W walce o Himalaje”
2. Josef Petersen (Dania) - „Argonauci”
3. nie przyznano

*  W 1932 roku został wyróżniony dyplomem późniejszy Prezydent MKOl  

     Avery Brundage (USA) za pracę „Znaczenie sportu amatorskiego”

 

1936 – BERLIN

Liryka:

1. Felix Dhünen-Sondinger (Niemcy) - „Biegacz”
2. Bruno Fattori (Włochy)          - „Profili Azzuri”
3. Hans Stoiber (Austria)          - „Dysk”

Dramat:

-   medali nie przyznano

Epika:

1. Urho Karhumäki (Finlandia) - „Avoveteen”
2. Wolhelm Ehmer (Niemcy) - „O szczyt świata”
3. Jan Parandowski (Polska) - „Dysk olimpijski”

 

1948 – LONDYN

 Liryka:

1. Aale Tynni (Finlandia) - „Sława Hellady’
2. van Heerden (Afryka Płd.) - „Sześć poematów”
3. Gilbert Prouteau (Francja) - „Rytm stadionu”

Dramat:

-   medali nie przyznano

Epika:

1. Gianni Stuparich (Włochy) - „Jaskinia”
2. Josef Petersen (Dania) - „Zwycięzca olimpijski”
3. Eva Földes (Węgry) - „Źródło młodości”

 

 

Polacy zdobyli w sumie w olimpijskich konkursach sztuki 8 medali, z czego dwa w dziedzinie literatury: Kazimierz Wierzyński złoty medal za poezję „Laur Olimpijski” w Amsterdamie w 1928 roku oraz Jan Parandowski brązowy medal  za powieść „Dysk Olimpijski” w Berlinie w 1936 roku.

 

Klasyfikacja medalowa za Olimpijskie Konkury Sztuki w latach 1912-1948 w dziedzinie LITERATURY przedstawia się następująco:

 

Miejsce	Kraj	Złoto	Srebro	Brąz
1.	Niemcy	3	3	-
2.	Włochy	2	2	-
3.	Francja	2	-	2
4.	Finlandia	2	-	-
5.	Polska	1	-	1
6.	Węgry	1	-	1
7.	Dania	-	3	1
8.	Wielka Brytania	-	2	-
9.	Afryka Płd.	-	1	-
10.	Austria	-	-	1
	Belgia	-	-	1
	Holandia	-	-	1
	Irlandia	-	-	1

 

 

Zdobywca złotego medalu olimpijskiego dla Polski Kazimierz Wierzyński urodził się 27 sierpnia1894 roku w Drohobyczu. Pierwsze wiersze o tematyce sportowej publikował w latach 1925-26, które następnie zostały zebrane i wydane w tomiku „Laur Olimpijski” (1927). Tomik ten stanowi artystyczną refleksję nad istotą współczesnego sportu. Poszczególne jego wiersze są pełne dynamizmu przemieszane z głębokimi filozoficzno-poetyckimi przemyśleniami nad istotą ludzkiej cielesności, fizycznego sensu życia i osiągania celu w walce z własnymi słabościami. Tomik jest zestawieniem istotnych wydarzeń i problemów sportu lat dwudziestych ubiegłego wieku. Obejmuje także wyczyny znanych i podziwianych wówczas legendarnych sportowców. W wierszu pt. „Panie na start!” namawia do sportowego równouprawnienia kobiet. Zauważa także wzrastające znaczenie widowiska sportowego. Wierzyński jako pierwszy polski poeta zdecydował się na wydanie zbioru wierszy o tematyce sportowej. Dlatego tez tomik „Laur Olimpijski” stanowi z punktu widzenia literackiego odkrycie tego tematu we współczesnej literaturze. Do tego momentu literatura polska akceptowała jedynie temat sportu antycznego.

Niewątpliwie zbiór ten jest najważniejszym w historii literatury polskiej, poetyckim zapisem piękna, estetyki, a także znaczenia współczesnego sportu. Jest również poetycką próbą osadzenia całokształtu kultury fizycznej w polskim  społeczeństwie. Zawartość tomiku „Laur Olimpijski” obejmuje następujące wiersze: „Defilada atletów”, „Oddech”, „Match footbalowy”, „bieg na100 m”, „Paddock i Porritt”, ”Skok o tyczce”, „Fanfara na cześć Karola Hoffa rekordzisty świata w skoku o tyczce”, „Erminio Spalla”, „Panie na start!”, „Nurmi”, „Spartanin”, „Dyskobol”, „Bieg na przełaj”, „Pieśń o Amundsenie”,

Oraz „Gaj Akademosa”.

                                              

Przypomnijmy wiersz z tomiku „Laur Olimpijski” pt. „Defilada Atletów”:

 

Nasza pieśń nie zna waszych uniesień i wieszczeń,

Inny sztandar nas zwołał i na czołach legł, –

My sławimy natchnienie, muskuły i przestrzeń,

Serce, co maratoński wytrzymuje bieg.

 

Otoczyliśmy ziemię nową panoramą

I do taktu jej nowy podajemy krok,

Idziemy drżąc, jak pełne człowieka dynamo,

Tłoczące w głąb arteryj gęsty, żyzny sok.

 

Świat uderza z nami jednym pulsem rytmu

W ramionach drzemie rozmach katapult i proc,

Z naszych mięśni wywodzi się, jak z logarytmu,

Wola w kleszczach zamknięta, wysiłek i moc.

 

Nasza pieśń ponad światem kołuje jak sokół,

Nasza pieśń łączy ludy i stapia je w hart,

Nasza pieśń, jak morze, rozlewa naokół,

Wszystkie lądy szturmuje i woła na start.

 

Nasza pieśń niesie hasło waszemu poecie,

Co bogom wieńce wiązał i na skronie kładł, –

Podamy mu niesiony w zwycięskiej sztafecie

Laur olimpijski, znak nasz, – niech zdobi nim świat.

 

 

Zdobywca brązowego medalu Jan Parandowski urodził się 11 czerwca 1895 roku we Lwowie. Po ukończeniu studiów uniwersyteckich w zakresie filologii klasycznej i archeologii we Lwowie w 1923 roku odbył szereg podróży naukowo-badawczych do Francji, Grecji i Włoch. Rezultatem tych podróży była seria książek o świecie antycznym. Był wieloletnim prezesem Polskiej sekcji PEN-Clubu (od 1933r.), członkiem Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, laureatem państwowej nagrody literackiej I stopnia. Zmarł 26 września 1978 roku w Warszawie.

Był pisarzem, eseistą, tłumaczem wybitnym znawcą kultury i literatura antycznej. Był wielkim przyjacielem kultury fizycznej i ruchu olimpijskiego.  Zdobywcą brązowego medalu olimpijskiego w konkursie sztuki w dziale  literatura, za powieść historyczną pod tytułem „Dysk Olimpijski”.

Powieść „Dysk Olimpijski” składa się z dwóch części. Część pierwsza zatytułowana „W gimnazjonie” składa się z ośmiu rozdziałów, a druga pod tytułem „Olimpia”  z siedmiu. Akcja powieści oparta jest na autentycznych wydarzeniach z okresu 76 olimpiady w 476 roku p.n.e. Treścią powieści jest starcie dwóch bohaterów Sotiona i Ikkosa, reprezentujących odmienne nastawienie do uprawiania sportu. Sotion jest zwolennikiem sportu amatorskiego uprawianego dla zdrowia i tężyzny fizycznej, natomiast Ikkos to profesjonalista, którego każda czynność, sposobu ćwiczeń, żywienie, dbałość o swoje ciało jest przemyślane i podporządkowane wynikowi sportowemu. Konflikt bohaterów powieści jest zarazem pretekstem do przemyśleń nad podobnym konfliktem i problemem sportu współczesnego.

„Dysk Olimpijski” to najwybitniejsza polska powieść związana ze starożytną Olimpią, powstała w 1933 roku. Przyjęta z entuzjazmem przez czytelników i obsypana pochwałami przez krytyków.

W „Epilogu” kończącym powieść autor pisze: „Naród, który pół wieku temu składał się poniekąd z samych zawodników, w którym każdy obywatel nie upośledzony kalectwem był gotów podjąć jakąkolwiek walkę na stadionie i zachowywał tę zdolność aż po próg starości, zrzekł się nagle tych ambicji na korzyść garstki wybranych. Urobiło się powszechne mniemanie, że skoro jest rzeczą tak zawiłą, tak trudną, skoro jest niepodobieństwem nadążyć w zwykłych warunkach za szlachectwem rekordów, najłatwiej będzie spocząć na ławie widzów pośród biernych wzruszeń. Postarano się przede wszystkim o te ławy i stadiony rozbudowały się w wygodne warstwy siedzeń.”

W zakończeniu powieści czytamy: „Według chronologii greckiej pierwsza olimpiada odbyła się w roku 766 p.n.e., ostatnia zaś, dwieście dziewięćdziesiąta trzecia w roku 393 n.e. Tysiąc sto siedemdziesiąt lat życia to dla instytucji ludzkich czas bezprzykładny. Niejednemu narodowi nie starczy tchu na przetrwanie tak długiej drogi.[…] Olimpiada nie umarła naturalną śmiercią. W roku 393 dekret cesarza Teodozjusza I zniósł pogańskie święto.”