SPORT  NA  ŁOTWIE  PRZED  II  WOJNĄ  ŚWIATOWĄ

Igrzyska Olimpijskie

Łotewski Komitet Olimpijski (Comité Olympique de Lettonie) powstał w 1922 roku w Rydze (reaktywowany w 1991 roku). W latach 1948-1988 sportowcy Łotwy startowali na Igrzyskach Olimpijskich w barwach ZSRR.

    Debiutowali na Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku (podobnie jak sportowcy polscy). W latach 1924-1936 wywalczyli 3 medale olimpijskie, w tym 2 srebrne i 1 brązowy. W debiucie, na igrzyskach w Paryżu (1924r.) nie odnieśli większych sukcesów, pomimo wysłania dość licznej reprezentacji liczącej 41 zawodników. Najlepszym osiągnięciem było 5 miejsce K. Leilandsa w podnoszeniu ciężarów w kategorii ciężkiej, który w rozgrywanym wówczas pięcioboju (rwanie i podrzut jednorącz, wyciskanie, rwanie i podrzut oburącz) uzyskał 497,5 kg. Startująca na igrzyskach reprezentacja piłkarzy łotewskich przegrała swój pierwszy mecz z Francją 0:7 i odpadła z turnieju.
    Także start na kolejnych igrzyskach w Amsterdamie (1928r.) nie przyniósł sukcesu w postaci medalu. W liczącej 15 zawodników reprezentacji ponownie najlepiej wypadł ciężarowiec K. Leilands, który zajął 4 miejsce w wadze ciężkiej w trójboju (rwanie, wyciskanie, podrzut) uzyskał 355,0 kg.
    Pierwszy olimpijski medal wywalczyli sportowcy Łotwy na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku. W najskromniejszej, bo zaledwie dwuosobowej reprezentacji srebrny medal wywalczył w chodzie na 50 km Janis Dalins. Przeszedł on ten dystans w czasie 4 godziny 57 minut i 20 sekund. Zwyciężył Anglik Thomas W. Green 4:50.10.

    Na Igrzyska do Berlina w 1936 roku, Łotwa wysłała 24 – osobową reprezentację, która brała udział w 5 dyscyplinach (lekkiej atletyce, kolarstwie, strzelectwie, zapasach i koszykówce). Z Berlina przywieźli 2 medale (srebrny i brązowy). Srebrny medal w zapasach, w stylu klasycznym w wadze półciężkiej zdobył Edvings Bietags (złoto zdobył Axel Cadier ze Szwecji, a brąz August Neo z Estonii). Ponadto w wadze piórkowej Kundsinsch został sklasyfikowany na miejscu 5-6, a w wadze ciężkiej Sweynieks odpadł w III rundzie.
    Drugi medal, brązowy dla Łotwy w Berlinie zdobył w chodzie na 50 km Adalberts Bubenko, wynikiem 4 godziny, 32 minuty i 42,2 sekundy. Zwyciężył Harold Whitlock z Wielkiej Brytanii 4:30.41,4 (w konkurencji tej 9 miejsce zajął Polak Teodor Bieregowoj – 4:42.49,0). Z innych wyników lekkoatletów w Berlinie należy dodać, że w biegu na 3000 m z przeszkodami do finału awansował z czwartego miejsca w swojej serii eliminacyjnej Wihtols, jednak w finale nie odegrał żadnej roli.
    Z trójki startujących strzelców najlepsze, bo 8 miejsce zajął Marwe w strzelaniu z pistoletu sylwetkowego, tuż przed nim na 7 miejscu uplasował się Polak Kazimierz Suchorzewski. Słabo w Berlinie wypadli łotewscy kolarze, ale chyba największy zawód sprawili koszykarze. Po porażkach z Urugwajem 17:20, Kanadą 23:34 oraz z Polską 23:28 zostali sklasyfikowani na odległym 18 miejscu. Na pewno więcej oczekiwano od aktualnych mistrzów Europy, który to tytuł zdobyli w 1935 roku w pierwszych mistrzostwach kontynentu w koszykówce.

    Na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich sportowcy z Łotwy, również podobnie jak Polacy debiutowali w 1924 roku w Chamonix. Następnie startowali w 1928 roku w Saint Moritz. Nie pojechali w roku 1932 do Lake Placid i wystartowali 1936 roku Garmisch-Partenkirchen. W Ga-Pa wystartowała m.in. reprezentacja hokeistów. W eliminacyjnej grupie „A" (startowało 15 zespołów podzielonych na 4 grupy), przegrali wszystkie swoje mecze: z Kanadą 0:11, z Austrią 1:7 oraz ostatni z Polską 2:9 i odpadli z turnieju. Sztafeta narciarska 4 x 10 km zajęła 13 miejsce tracąc do zwycięskiej sztafety Finlandii blisko 45 minut. W zimowych igrzyskach sportowcy Łotwy nie zdobyli medalu.

Piłka nożna

    W okresie przedwojennym piłkarskie reprezentacje Polski i Łotwy spotykały się stosunkowo często. W latach 1930-1938 reprezentacje obu państw rozegrały aż 8 spotkań międzypaństwowych. W ogólnym bilansie Polacy odnieśli 5 zwycięstw, Łotysze wygrali 1 mecz, a 2 spotkania zakończyły się remisem, stosunek bramkowy 28:12 na korzyść Polski. Oto komplet wyników tych meczy:

26.10.1930r.    Warszawa        Polska – Łotwa    6:0 (3:0)
    (bramki dla Polski: Nawrot – 4, Malik, Balcer)

05.07.1931r.    Ryga            Łotwa – Polska    0:5 (0:4)
    (bramki dla Polski: Kossok – 2, W. Kisieliński – 2, Reyman)

02.10.1932r.    Warszawa        Polska – Łotwa    2:1 (0:1)
    (bramki dla Polski: Nawrot i Bator; dla Łotwy: Taurins)

14.10.1934r.    Ryga            Łotwa – Polska    2:6 (2:4)
(bramki dla Łotwy: Priede, Janihs; dla Polski: Wodarz – 3, Pazurek,   
                                                                         Łysakowski, Peterek)

15.09.1935r.    Łódź            Polska – Łotwa    3:3 (0:2)
(bramki dla Polski: Smoczek, S. Malczyk, Borowski; dla Łotwy: Skinc,
                                  Petersons, Verners)

06.09.1936r.    Ryga            Łotwa – Polska    3:3 (0:2)
(bramki dla Łotwy: Rozitis – 2, Petersons; dla Polski: Wostal, Matyas,
Szwarc)

10.10.1937r.     Katowice        Polska – Łotwa    2:1 (0:0)
    (bramki dla Polski: Pytel, R. Piec; dla Łotwy: Rozitis)

25.09.1938r.    Ryga            Łotwa – Polska    2:1 (1:1)
    (bramki dla Łotwy: Vanags, Seibelis; dla Polski Habowski)

    Piłkarska reprezentacja Łotwy wystartowała w eliminacjach III Piłkarskich Mistrzostw Świata, których finały odbyły się w 1938 roku we Francji. Została wylosowana do grupy 8 europejskich eliminacji, gdzie w I fazie rozgrywek wyeliminowała Litwę, a w II fazie uległa Austrii nie kwalifikując się do finałów.
Oto komplet wyników z tych eliminacji:
I faza        29.07.1937r.    Ryga        Łotwa – Litwa    4:2 (1:0)
I faza        02.09.1937r.    Kowno    Litwa – Łotwa    1:5 (0:4)
II faza    05.10.1937r.    Wiedeń    Austria – Łotwa    2:1 (2:1)
II faza    nie rozegrano meczu rewanżowego    

Koszykarska potęga

    Reprezentacja Łotwy w koszykówce przed II wojną światową należała do europejskiej elity. Pierwsze mistrzostwa Europy rozegrane w Genewie (Szwajcaria) przyniosły ekipie Łotwy tytuł mistrzowski. Wyprzedzili oni zespoły Hiszpanii (II miejsce) i Czechosłowacji (III miejsce). W turnieju uczestniczyło 10 zespołów. W pierwszym meczu Łotysze wygrali z Węgrami 46:22, w półfinale pokonali reprezentację gospodarzy – Szwajcarię 28:19, a w finale pokonali Hiszpanię 24:18. Swój historyczny mistrzowski tytuł wywalczyli w składzie: Rudolfs Jurcins, Eduards Andersons, Aleksejs Anufrijevs, Martins Grundmanis, Herberts Gulbins, Janis Lidmanis, Džems Raudzins, Visvaldis Melderis, trenerem zespołu był Valdemars Baumanis.
Drugie mistrzostwa Europy rozegrano w 1937 roku Rydze. Niestety po słabym występie na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku także na swoim parkiecie koszykarze Łotwy zawiedli swoich kibiców. Zajęli dopiero 6 miejsce. W Rydze 8 zespołów było podzielonych na 2 grupy. W swojej grupie Łotwa wygrała z Czechosłowacją 44:11 i z Francją 26:20. Porażka w grupie z Polską 25:32 sprawiła, że trzy zespoły miały po 2 zwycięstwa. Z powodu gorszej różnicy zdobytych punktów meczowych zostali sklasyfikowani na III miejscu w grupie i musieli grać o dalsze miejsca, gdzie najpierw otrzymali walkower od Egiptu (grał wówczas w mistrzostwach Europy), a w meczu o piąte miejsce wysoko przegrali z Estonią 19:41. Mistrzostwa wygrała drużyna z Litwy, a Polacy wywalczyli 4 miejsce.
Łotysze zrehabilitowali się na III Mistrzostwach Europy w 1939 roku w Kownie. Tam 8 zespołów rozegrało turniej grając systemem „każdy z każdym". Wygrali 5 spotkań: z Węgrami 58:24, Włochami 38:23, Francją 45:26, Polską 43:20 i rozgromili Finlandię 108:7 oraz ponieśli 2 porażki po zaciętych i dramatycznych meczach z gospodarzami turnieju, Litwą 36:37 oraz Estonią 25:26. Turniej wygrała bezapelacyjnie Litwa odnosząc komplet zwycięstw, a o medalach srebrnym i brązowym decydował stosunek zdobytych punktów meczowych. Ponieważ koszykarze Łotwy i Polski mieli na swym koncie po 5 wygranych i po 2 przegrane. Lepszy bilans mieli Łotysze, którzy zdobyli srebrne medale.

    Pierwszy towarzyski mecz zespołów klubowych koszykarzy polskich i łotewskich odbył się w styczniu 1930 roku, kiedy to drużyna AZS Warszawa pokonała mistrza Łotwy LUSP (Laitvijas Universitates Student Padome) z Rygi 30:27. Natomiast w lutym 1936 roku rozegrano towarzyskie spotkanie reprezentacji przygotowujących się do igrzysk w Berlinie, w którym Polacy pokonali aktualnych mistrzów Europy 30:24.

Niektóre inne sportowe osiągnięcia i wyniki

    Aż 5 medali wywalczyli w przedwojennych mistrzostwach Europy łotewscy zapaśnicy. Złoty medal zdobył Edvings Bietags w wadze półciężkiej w 1934 roku w Rzymie, medal srebrny wywalczył Georgs Ozdins w wadze średniej w 1938 roku w Tallinie, a medale brązowe zdobyli: Viktor Kavals (Praga 1931 rok, waga średnia) i dwukrotnie Albertas Zvijnieks (Rzym 1934 i Kopenhaga 1935 w wadze ciężkiej). Należy także wspomnieć o tytule mistrza Europy Janisa Dalinsa w chodzie na 50 km, który zdobył w 1934 roku w Turynie.

    Chociaż bokserzy łotewscy nie należeli do europejskich potentatów to jednak w okresie międzywojennym dwukrotnie doszło do rozegrania modnych wówczas międzypaństwowych spotkań z pięściarzami polskimi. Obydwa mecze wygrali lepsi w tej dyscyplinie Polacy. W pierwszym meczu 13 listopada 1938 roku w Toruniu zwyciężyli 12:4, a punkty dla Łotwy zdobyli: w wadze koguciej Trucis (pokonał Janowczyka) oraz w wadze lekkiej Knisis (wygrał z Kozłowskim). 12 marca 1939 roku w Rydze Łotwa uległa Polsce 6:10. W tym meczy zwycięstwa w ekipie Łotwy odnieśli: Tregers (w wadze piórkowej wygrał ze Skałeckim), Tjasto (w wadze półśredniej pokonał Jarockiego) oraz Majlus (w wadze półciężkiej zwyciężył Klimeckiego).

    Aż sześciokrotnie w okresie międzywojennym dochodziło do trójmeczy  lekkoatletycznych Polska – Łotwa – Estonia. Ogółem w meczach tych lekkoatleci Łotwy odnieśli jedno zwycięstwo, dwa razy plasowali się na drugich miejscach, a trzykrotnie zajmowali miejsca trzecie. Oto wyniki tych spotkań oraz zwycięstwa odniesione w nich przez lekkoatletów Łotwy:

28-29.05.1927r.    Warszawa    Polska-Łotwa-Estonia    (142 : 96 : 95)
zwycięstwa dla Łotwy:     Stanislavs Petkevićs (5000 m – 15:40,4); Guido Jekals  (110 m ppł. – 16,4); Arnolds Rudzitis (skok w dal - 6,93); Hugo Vitols (kula – 13,95); Janis Jordans (dysk – 40,75)

1-2.06.1929r.    Ryga        Łotwa-Polska-Estonia    (114,5 : 113,5 : 108)
zwycięstwa dla Łotwy:    trzy Janis Kivitis (100 m – 12,0; 200 m – 22,2; skok w dal – 6,01); Janis Dimza (skok wzwyż – 1,70); sztafeta 4 x 100 m (Kivitis, Glikmanis, Legals, Rudzitis – 44,4)

20-21.06.1930r.    Tallin        Estonia-Polska-Łotwa    (119 : 119 : 98)
    zwycięstwa dla Łotwy:    dwa Janis Kivitis (100 m – 10,7 i 200 m – 21,9);
dwa Janis Dimza (skok wzwyż – 1,80 i skok o tyczce – 3,70); Arnolds Rudzitis (skok w dal – 7,12); Otto Jurgis (oszczep – 61,86)

28-29.06.1931r.    Wilno        Polska-Łotwa-Estonia    (127 : 111,5 : 96,5)
    zwycięstwa dla Łotwy: dwa Janis Kitivis (200 m – 22,6 i 400 m – 50,8);
    Janis Dimza (skok wzwyż – 1,75); Janis Jordans (dysk – 42,52); sztafeta
    4 x 100 m (Rudzitis, Dimza, Nusbergs, Kivitis – 43,8)

21-22.07.1934r.    Ryga        Łotwa-Polska-Estonia    (74,5 : 134 : 129,5)
    jedyne zwycięstwo dla Łotwy odniósł: Otto Jurgis (oszczep – 65,90)

1-2.08.1935r.     Tallin        Estonia-Polska-Łotwa    (127 : 131 : 78)
    lekkoatleci Łotwy nie wygrali żadnej konkurencji indywidualnej

Nie sposób wymienić wszystkie sportowe osiągnięcia sportowców Łotwy przed wybuchem II wojny światowej. Wymienione osiągnięcia i sukcesy świadczą o wysokim poziomie reprezentowanym przez sportowców łotewskich w okresie międzywojennym. Świadczą także o dbałość kultury fizyczną ich społeczeństwa. A liczne kontakty międzynarodowe sportowców Łotwy i Polski w różnych dyscyplinach są świadectwem przyjaźni pomiędzy sportowcami obydwu narodów.