Żegnamy Profesora Stanisława Fryciego, wielostronnego badacza i krytyka literatury, zasłużonego zwłaszcza na polu współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży. Jako badaczowi literatury dziecięcej zawdzięczamy Mu między innymi znakomity dwutomowy podręcznik (Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945 – 1970. T. I, Proza, wyd. I, Warszawa 1978, WSiP, ss. 518; wyd. II, Warszawa 1983, WSiP wyd. III, Warszawa 1998, WSiP; T. II, Baśń i bajka, poezja, książki dla najmłodszych, utwory sceniczne, grafika, czasopiśmiennictwo, krytyka literacka, wyd. I, Warszawa 1982, WSiP, ss. 584; wyd. II, Warszawa 1990, WSiP), z którego od lat korzystają studenci, doktoranci i badacze tej literatury. W tym nurcie badań pozostawił nam Profesor również dwie niezwykle cenne księgi o charakterze encyklopedycznym (Współczesna nauka o literaturze dla dzieci i jej przedstawiciele, Piotrków Trybunalski 1996, ss. 316; Stanisław Frycie, Marta Ziółkowska-Sobecka: Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży, Piotrków Trybunalski 1999, ss. 420) oraz szereg opracowań monograficznych o twórcach dziecięcych i młodzieżowych (M. Kownacka, E. Niziurski, H. Rudnicka, J. Ratajczak, M. Musierowicz). Liczne publikacje książkowe, rozprawy, artykuły i szkice Profesora, zarówno te z zakresu literatury ogólnej, jak i tej „osobnej", oparte są o rzetelne badania źródłowe, uwzględniają konteksty historyczne, kulturowe i literackie, co sytuuje je na trwałe na mapie badawczej tych dyscyplin naukowych.
Drugim nurtem badań, a zarazem polem niezwykle aktywnych działań Profesora Stanisława Fryciego, zwłaszcza w okresie pracy w Instytucie Kształcenia Nauczycieli oraz jako dyrektora Instytutu Programów Szkolnych w Ministerstwie Oświaty i Wychowania w latach 1976 - 1990, była dydaktyka polonistyczna, a nawet szerzej – jak stwierdza to Czesław Banach w księdze jubileuszowej poświęconej Profesorowi Fryciemu ( W kręgu literatury i języka. Praca zbiorowa pod red. Anny Grochulskiej, Piotrków Trybunalski 2005, s. 543) – pedagogika i pedeutologia. Profesor kierował licznymi badaniami, między innymi nad polskimi i obcymi systemami oświatowymi oraz treściami kształcenia, prowadził badania wdrożeniowe nowych programów i podręczników w szkołach eksperymentalnych, w latach 1979 – 1988 zorganizował cztery ogólnopolskie spotkania dydaktyków polonistycznych (tzw. Fora Polonistyczne), a także opracował szereg publikacji z tego zakresu, zamieszczonych zarówno w czasopismach, jak i w postaci druków zwartych (np. w książce Przemiany w treściach kształcenia ogólnego. Kompleksowa modernizacja programów szkolnych w latach 1977 – 1991, Warszawa 1989, WSiP). Edukację polonistyczną dostrzegał Profesor w szerokim kontekście kulturowym, toteż przedmiotem Jego zainteresowań jako polonisty-dydaktyka były także zagadnienia kultury teatralnej, filmowej, radiowej i telewizyjnej oraz edukacji audiowizualnej dzieci i młodzieży. Problematyce tej poświęcał wiele uwagi, co znajduje swój wyraz w licznych publikacjach (między innymi w książce: Edukacja audiowizualna młodzieży szkolnej w Polsce i na świecie, Kielce – Piotrków Trybunalski 1993, WSP Kielce, ss. 171; współautor: J. Koblewska).
W różnych okresach swego życia zajmował się Profesor nadto redakcją wielu czasopism, co wskazuje na Jego niespożytą energię i zaangażowanie w prace o charakterze społeczno-kulturalnym. W latach 1966 – 1972 był założycielem i redaktorem naczelnym „Kwartalnika Rzeszowskiego", przekształconego następnie w miesięcznik społeczno-kulturalny „Profile". W kolejnych latach (1973 – 1976) redagował „Nową Szkołę", a następnie pełnił obowiązki redaktora naczelnego „Polonistyki" (1976 – 1990). W roku 1992 założył kwartalnik społeczno-oświatowy „Zbliżenia" (później „Zbliżenia Piotrkowskie"), który redagował do 1994 roku. Gdziekolwiek przyszło Mu pracować, czy to w Rzeszowie, w Warszawie, czy w Piotrkowie Trybunalskim, zostawiał tam po sobie trwałe ślady i żywą pamięć ludzką.
Niezmiernie trudno w tak krótkiej wypowiedzi przypomnieć – choćby w najogólniejszym zarysie - sylwetkę Profesora dra hab. Stanisław Fryciego, który zadziwiał rozległością zainteresowań naukowych i bogactwem inicjatyw. Nie sposób ukazać dorobku Profesora w tak wielu dziedzinach: jako uczonego, badacza, autora wielu książek, rozpraw naukowych i artykułów; wykładowcy, wychowawcy studentów, dydaktyka; promotora doktorantów i recenzenta prac naukowych; redaktora i działacza oświatowego, ale też utalentowanego organizatora środowisk polonistycznych. Był przecież Profesor współorganizatorem rzeszowskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, gdzie pracował w latach 1963 – 1972 oraz Wydziału Zamiejscowego kieleckiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim (od roku 1990). Jednakże najpełniej walory naukowo-organizacyjne Profesora ujawniły się w długoletniej pracy w strukturach ministerialnych jako dyrektora Instytutu Programów Szkolnych. Należy tu dodać, że bogate i rozległe osiągnięcia badawcze i krytycznoliterackie oraz talenty organizacyjne potrafił Profesor zawsze znakomicie łączyć zarówno z działalnością dydaktyczną, jak też z rozlicznymi i wielorakimi pracami administracyjnymi i redakcyjnymi, wykazując przy tym w kontaktach z ludźmi ogromny takt i życzliwość, zwłaszcza wobec własnych wychowanków, w czym przejawiała się zarówno Jego wysoka kultura osobista, jak i postawa prawdziwego pedagoga, nie tylko deklarowana, ale i realizowana osobiście.
Nadmieńmy też, że Profesor był członkiem licznych towarzystw naukowych. Między innym w latach 1963 – 1972 pracował w Rzeszowskim Towarzystwie Naukowym, pełniąc funkcję członka Zarządu i przewodniczącego Komisji Historycznoliterackiej. Wchodził też w skład zarządu rzeszowskiego Oddziału Towarzystwa literackiego im. Adama Mickiewicza. W roku 1970 został członkiem Komisji Historycznoliterackiej krakowskiego Oddziału PAN. Od roku 1976 przez wiele lat był członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. W latach 1972 – 1990 uczestniczył w pracach Komitetu Nauki o Literaturze Polskiej PAN oraz był członkiem Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, przez jedną kadencję zaś przewodniczył Komisji Dydaktyki Szkolnej tego Komitetu. W latach 1991 – 1994 pełnił funkcję prezesa Piotrkowskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Od roku 1994 wchodził w skład Rady Naukowej Centralnego Ośrodka Metodycznego Studiów Nauczycielskich w Krakowie. Działał też w różnorodnych lokalnych strukturach organizacyjnych. Wielokrotnie wyjeżdżał za granicę na pobyty studyjne, seminaria i konferencje naukowe organizowane przez ministerstwo oświaty, instytuty i akademie pedagogiczne oraz inne placówki naukowe, kulturalne i oświatowe. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych minionego stulecia odwiedzał – poza krajami naszego układu politycznego - Helsinki, Rzym, Wiedeń, Paryż.
Aby poznać meandry życia zawodowego i naukowego Profesora, należałoby przynajmniej przestudiować kilka jubileuszowych szkiców biobibliograficznych, zamieszczonych przez przyjaciół i współpracowników Profesora we wspomnianej wcześniej księdze Mu poświęconej. Witold Nawrocki, drukując w niej laudację, tytułuje ją w znamienny sposób: Pochwała życia pracowitego (s.571). Wystarczy przejrzeć wykaz publikacji Profesora (tamże, ss. 579 – 609), aby dostrzec, jak tylko w tym jednym zakresie było to życie pracowite. Bibliografia prac wykazuje bowiem: 19 publikacji książkowych, 232 rozpraw, szkiców i artykułów, 4 bibliografie, 46 recenzji, 27 recenzji prac doktorskich, 8 innych opinii naukowych, 39 wywiadów, 61 prac redakcyjnych i edytorskich, 14 wypromowanych doktorów, 14 prac poświęconych Profesorowi Stanisławowi Fryciemu. Zważywszy, że przytoczony zestaw został sporządzony w roku 2005, można mieć pewność, że przez minionych kilka lat znacznie się poszerzył. Ale nawet wobec przytoczonych liczb komentarz jest zbędny, bo ich wymowa jest oczywista i potwierdza tezę o niezwykłej pasji badawczej Profesora.. Można by co najwyżej powtórzyć za autorem przytoczonej tu laudacji: należy Mu się chwała i nasza wielka wdzięczność.
Odszedł Człowiek – pozostała Jego myśl badawcza oraz trwały ślad w nauce, zwłaszcza w dwóch dyscyplinach: w literaturze dla dzieci i młodzieży oraz w edukacji polonistycznej. Pozostała piękna i obszerna księga jubileuszowa, która stanowi świadectwo sympatii i szacunku dla Profesora Stanisława Fryciego blisko czterdziestu badaczy reprezentujących bez mała wszystkie polskie ośrodki akademickie. Ale – co równie istotne – pozostała też żywa pamięć, szacunek i wdzięczność przyjaciół i wychowanków.
- Zofia Adamczykowa
- "Akant" 2013, nr 7
Zofia Adamczykowa - Odszedł Nestor badań nad literaturą dziecięcą
0
0