Obecnie nauczyciel powinien być profesjonalistą w zakresie przygotowania psychologicznego, merytorycznego, pedagogicznego, a także metodycznego.[i] Efektywność pracy uzależniona jest od kilku aspektów: dojrzałości i poziomu umysłowego grupy, osobowości i etyki pracy. Od wychowawcy wymaga się coraz większego wkładu osobowego, zdolności i zamiłowania, powtarzając za Małgorzatą Dubis, a także coraz lepszego wykształcenia.[ii] O zawodzie nauczyciela można mówić, iż jest to powołanie, ponadprzeciętne zamiłowanie, pasja, misja czy posłannictwo. Jest to również gotowość do ciągłego uczenia się. Postawa nauczyciela jest czymś więcej jak tylko profesjonalizmem determinowanym umiejętnościami i wiedzą. [iii]

Zawodowi nauczyciela nie powinna towarzyszyć rutyna, ta profesja należy do twórczych zawodów. Pedagog powinien nieustannie pogłębiać doświadczenie pedagogiczne, wprowadzać stale nowe, zmodyfikowane, lepsze rozwiązania konkretnych pedagogicznych problemów.[iv] Obecna dydaktyka postuluje zaniechanie nieskutecznego nauczenia pamięciowego, zwanego inaczej encyklopedycznym. Dlatego nauczyciel powinien mieć do dyspozycji ogromną liczbę urządzeń, a także środków dydaktycznych czy mówiąc prościej materiałów różnego typu.[v]

W rozprawie Osobowość nauczyciela wychowawcy zostało przedstawione przez M. Kreutza założenie osobowościowego ujęcia wychowawcy. Nauczyciel powinien posiadać trzy dyspozycje: ,,miłość do ludzi ( nie chodzi tylko o miłość duszy, lecz o całego człowieka), skłonności do społecznego oddziaływania oraz zdolności sugestywnej, która nie zależy od wiedzy, uczoności, lub zdolności intelektualnych. Wyraża się ona w emocjonalnym oddziaływaniu na innego człowieka”.[vi] Wychowawca musi być człowiekiem życzliwym dla innych, niepowtarzalną osobowością, powinien stale pracować nad sobą, to ktoś bardzo ważny dla ucznia.[vii] Wychowawca powinien uczyć swoich wychowanków myślenia, a także rozumienia i wyciągania wniosków z poznanych faktów i informacji.

Nauczyciel, powtarzając za M. Śnieżyńskim, powinien posiadać bogactwo właściwości osobowych a także wychowawczych. Jako wzór osobowy nauczyciel powinien być: obowiązkowy, sprawiedliwy, sumienny, bezpośredni, konsekwentny, otwarty. Dodatkowo ważne jest zdobycie zaufania, znajomość problemów uczniów i co najważniejsze odpowiednie podejście.[viii] Dla prawdziwego i idealnego nauczyciela pasją życiową powinno być wychowywanie i edukowanie wychowanków. Niezbędne jest umiejętne przekazywanie informacji.[ix]

Zdaniem Anny Ireny Jarmułki wychowawca powinien, mówiąc metaforycznie, nie tylko widzieć twarze uczniów on stara się zobaczyć ich dusze. Należy zapamiętać, że dobremu nauczycielowi zależy na wszystkich jednakowo. Nauczyciel w każdej jednostce widzi wyjątkową osobę. Należy każde dziecko zachęcać do rozwijania jego indywidualnych talentów a co najważniejsze mocnych stron. Tylko fachowiec może być ceniony i tylko on może przyczynić się do prawdziwego postępu wiedzy.[x]

Dzisiaj jedynie działając profesjonalnie i traktując uczniów jako równorzędnych partnerów można zdobyć szacunek ich i rodziców. Warto dodać, że profesjonalizm wiąże się z tym co nauczyciel robi, mówi, na co pozwala i czego zakazuje w klasie. Minęły czasy, kiedy nauczyciel spodziewał się szacunku tylko i wyłącznie dlatego, bo był wychowawcą. Coraz rzadziej dane funkcje budzą szacunek jedynie z samej swojej natury.[xi] Jedynie sprawiedliwy nauczyciel to skuteczny nauczyciel. Powinien szanować każdego ucznia, traktować go z należytym szacunkiem i uwagą.[xii] Podmiotowe traktowanie ucznia powinno stale towarzyszyć pracy nauczyciela. Prawdopodobnie nie ma wychowawcy, który by w żaden sposób nie zwracał uwagi na te kategorie we własnej pedagogicznej pracy. Dziecko jest dla siebie ,,instancją, która decyduje i stanowi o (własnym) rozwoju”, warto podkreślić, iż rozwój podmiotowy dziecka nie jawi się jako zadanie dla nauczycielskich oddziaływań.[xiii]

Na pytanie – jaki jest cel edukacji nauczycielskiej? – należy odpowiedzieć – podmiotowe traktowanie i pomoc w zdobyciu niezbędnych kompetencji i kwalifikacji nauczycielskich.[xiv]Do kwalifikacji zawodowych nauczycieli należą z pewnością: umiejętności pedagogiczne a także wiedza i umiejętności specjalistyczne. Wychowawca nieustannie powinien doskonalić własną działalność pedagogiczną. Przed zajęciami obligatoryjne są czynności przygotowawcze, z kolei po zakończeniu jednostki edukacyjnej czynności korektywne. Oprócz tego nauczyciel w interakcji z uczniami również wykonuje różnorodne pedagogiczne czynności, np. kontrolne, informacyjne, naprowadzające i motywacyjne.[xv]

Każdy nauczyciel powinien być samodzielny, nieustannie podejmować działania usprawniające pracę, poszukiwać nowe, lepsze rozwiązania. Dodatkowo powinien umieć dostrzegać braki w swojej pracy, problemy pedagogiczne i samodzielnie je rozwiązywać, nie czekając na jakiekolwiek zalecenia zewnętrzne. Ważne jest także, by nauczyciel kształtował postawę poszukującą u uczniów.[xvi] Nauczyciela od dawnych czasów, nie zważając na ustroje i orientacje, chciano postrzegać jako ,,zwierciadło wszelkich cnót”. Przecież takie podejście przetrwało do naszych czasów.[xvii]W procesie edukacji bardzo ważna jest odpowiedzialność jednego podmiotu za drugi. Jeśli przyjmiemy ten fakt do wiadomości, to tylko wtedy będziemy mogli wychować jednostkę odpowiedzialną, w pełni świadomą nie tylko ograniczeń ale i możliwości.[xviii]

Jak trafnie zauważa Beth Hurst i Ginny Reding w książce Profesjonalizm w uczeniu. Jak osiągnąć sukces: ,,bycie nauczycielem nie polega jedynie na rozsiewaniu informacji wśród uczniów z wysokości piedestału – jest to wspólna przygoda, w której każdego dnia my nauczyciele stwarzamy uczniom szansę nauki i rozwoju, a oni, z kolei, odwzajemniają się tym samym. Nauczyciele nie mogą w swojej pracy obejść się bez uczniów, ponieważ to oni są ich pracą”.[xix]

Nauczyciel -refleksyjny praktyk powinien być ciekawy świata, zadawać wnikliwe i śmiałe pytania, bawić się otaczającym światem i przesłankami, które z pewnością prowadzą do prawdziwej i rzetelnej odpowiedzi.[xx] Z kolei nauczyciela w roli badacza charakteryzuje kilka znamiennych i ważnych cech. Wychowawca z pewnością powinien często zadawać pytanie o własne nauczanie. To pytanie jest najwłaściwszą podstawą zawodowego rozwoju. Powinien rzetelnie obserwować swoją pracę, by móc ją stale doskonalić. Zatem ważne jest badanie własnego nauczania i umiejętności niezbędnych do niego. Nauczyciel nieustannie powinien każdą teorię poddawać w wątpliwość a także testować ją w praktyce, przy wykorzystaniu własnych umiejętności.[xxi] Do nauczyciela należy zatem badanie własnej pracy. Niezbędna jest także dyskusja z innymi uczestnikami edukacji. Jak powszechnie wiadomo jakość to wgląd we własności: działania, wartości a także priorytety. Wszystkie sytuacje są unikatowe, należy każdą traktować oddzielnie.

Leppert zauważył, że to właśnie nauczyciel funkcjonujący w roli transformatywnego intelektualisty jest aktywnym uczestnikiem procesu edukacji. Nauczyciel powinien posiadać swoją wizję edukacji a także być czynnie zaangażowany w powstawanie i realizację programu nauczania. To bardzo dobrze wykształcony człowiek, stale zaangażowany w budowę mądrości i kompetencji w innych ludziach.[xxii]

Nauczyciel nie jest ,,wąskim specjalistą” a ambiwalentnie człowiekiem szerokich horyzontów. Refleksyjnie podchodzi do trwałości czy pewności idei i metod pedagogicznego działania. Według Czesława Banacha: ,,kierunki przemian koncepcji pracy i funkcjonowania nauczycieli w zawodzie wskazują na takie zjawiska jak: personalizacja i indywidualizacja, przechodzenie od postawy pewności naukowej do poszukiwania oraz tworzenia wiedzy, zastępowanie sterowania oferowaniem różnych możliwości wyboru wartości i celów oraz zasad i metod aktywności, zastępowanie postawy dominacji postawą dialogu, empatii oraz otwarcia na zmiany w dążeniach i manifestacjach młodzieży”.[xxiii]

Coraz częściej mówi się o tzw. ,,końcu epoki nauczyciela” pojmowanego w sposób ,,tradycyjny i totalny”. Nieuchronnie pociąga to za sobą zasadnicze zmiany w edukacji. Współczesność określana jest etapem ogromnych przemian. Sumując zachodzą obserwowalne zmiany, głównie w sposobie myślenia o wychowaniu i kształceniu w różnych naukach, a także w realnej edukacyjnej praktyce.[xxiv] Zdaniem kadry nauczycielskiej innowacje pedagogiczne są istotnymi zmianami zachodzącymi głównie w nauczaniu. Otóż głównie na lekcjach istnieją największe i najkorzystniejsze możliwości, by wprowadzić jakiekolwiek zmiany.[xxv] Warto podkreślić, że wprowadzając innowacje, powinniśmy brać pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. Nie należy praktykować zmian, które mogą w najmniejszym nawet stopniu przynieść więcej szkody niż pożytku.[xxvi] W jakim celu wprowadzamy innowacje? Przede wszystkim powinny maksymalnie ułatwiać pracę nauczycielowi, z kolei uczniowi pomóc w samodzielnym zdobywaniu wiedzy, przezwyciężaniu wielu trudności i co ważne w kształtowaniu własnej osobowości. Celem wprowadzania innowacji jest także pobudzanie aktywności wychowanka, zainteresowanie lekcją, rozwijanie wszechstronnej działalności, zintensyfikowania procesu nauczania i wychowania a także ułatwienie precyzowania własnych myśli.[xxvii]

Skupienie uwagi na jakości to wyraz odpowiedzialności. Jest ona obecnym wyzwaniem współczesności. Nie powinno jej także zabraknąć w edukacyjnej działalności i w działalności gospodarczej czy społecznej . Człowiek stale podąża ku lepszej jakości życia.[xxviii] Nauczanie jakości to nic innego jak odpowiednie przekazywanie informacji, czyli wiadomości; dokładne i szczegółowe kształcenie umiejętności; a co najważniejsze kształtowanie postaw projakościowych.[xxix] Jakość w edukacji zaczyna się od kształcenia nauczycieli. Ostatnio część uczelni polskich wprowadza reformy. Głównym ich celem są korzystne zmiany nie tylko w organizacji dydaktyki, ale również w zarządzania szkołami. Efektem ma być stale rosnąca jakość oferowanego kształcenia.[xxx]

W procesie komunikacji słuchanie i mówienie to dwie integralne części. Błędne jest przekonanie, że tylko mówienie jest aktywnością, która wymaga treningu. Przecież słuchanie nie polega na niczym innym jak na efektywnym uzmysłowieniu sobie, rzetelnej interpretacji i ocenie wszystkich znaczeń, jakie pochodzą od drugiej osoby.[xxxi] Słuchanie to pierwszy etap na drodze do dialogu. Słuchanie jest niczym innym jak współodczuwaniem, zrozumieniem głębszych przyczyn postaw drugiego człowieka, stawaniem się komuś bardzo bliskim. Zdaniem Doroty Szumnej traktowanie nauczyciela jako dobrego słuchacza jest niezbędne dla jakości a przede wszystkim częstotliwości interakcji.[xxxii] Uważne słuchanie jest warunkiem właściwego rozumienia ucznia, prawdziwego spotkania z nim, przyjścia mu z pomocą w uczeniu się, a także w jego rozwoju.

W procesie wychowania ważny i niezbędny jest element autorytetu. Idealnym przykładem trwającej wiele lat wiary młodych w autorytet jest z pewnością Jan Paweł II – Sługa Boży. Intrygujący jest fakt, czy powinniśmy poprzestać na jednym autorytecie w wychowaniu młodego pokolenia. Przecież każdy wychowanek, powtarzając za księdzem Janem Zimnym, na co dzień spotyka się z różnymi nauczycielami, kreatorami wnętrz, sumień, osobowości, kształtu przyszłego życia.[xxxiii] Niestety coraz częściej współczesna młodzież wzoruje się na osobach, które nie osiągnęły niczego istotnego w życiu, bądź nie osiągnęły niczego samodzielnie, czy nie zrobiły nic godnego uwagi dla świata. Niestety dzięki takim osobom młodzież kształtuje własne poglądy. Coraz częściej można zaobserwować absolutny zanik poczucia wartości, dlatego wychowawcy dążą do wychowania ku wartościom. To autorytet jest odzwierciedleniem wartości a także norm uznawanych przez społeczeństwo.[xxxiv]

Na koniec warto jeszcze raz podkreślić, że nauczyciel powinien bardzo dobrze przygotowywać się do zajęć, bowiem wspomniane przygotowanie ułatwia pedagogowi przede wszystkim pracę. Dajemy także w ten sposób dobry przykład i wyrabiamy tym samym nawyki organizacyjne u swoich uczniów. Przecież nawet świetny plan, musi być w odpowiedni sposób realizowany. Sam plan bez interwencji nauczyciela nie przyniesie odpowiednich i pożądanych efektów.[xxxv] Jak powszechnie wiadomo podręczniki szkolne nadal zawierają za dużo informacji. Nie powinny być kolokwialnie mówiąc przeładowane wiedzą encyklopedyczną. Nie powinny być jedynie odzwierciedleniem dorobku akademickich dyscyplin. Błędem jest także dostosowanie materiału nauczania jedynie do najzdolniejszych jednostek.[xxxvi]