Krzysztof Stanisławski jest autorem tomiku wierszy "Przetoka". Mieszka w Bydgoszczy, jest redaktorem naczelnym Wydawnictwa Czarno-Biała. "Przetoka" to jego piąta książka. Wiersze otwierające ten zbiór dają przedsmak tego, co w całym tomiku będzie się działo. I nie ma na myśli serii zdarzeń, ale stronę formalną tych wierszy. A ta wymaga od czytelnika sporego wysiłku. Nie znajdziemy bowiem w tej książce łatwych pytań, nie znajdziemy satysfakcjonujących odpowiedzi. W "Bumerangu" czytamy - "Pytania są ciężarem Klatką - odpowiedzi". Autor nie jest zwolennikiem tradycyjnej narracji. Próżno by tutaj szukać ckliwych, albo dramatycznych historii. Miłości i tragedie rozgrywają się po stronie języka, pytania i odpowiedzi są tylko sygnalizowane. Te enigmatyczne wiersze, pełne pytajników i niedomówień, są niczym "iluzoryczna senna próżnia", albo ofiarowana czytelnikowi łamigłówka. Nawet krajobraz w wierszu "Nie-uwaga" nie jest typowym krajobrazem, ale "Formą". Fragment tego wiersza:

 

... Jesień przywraca znów puste plaże - lśnią

dawną siłą

Na dobrą sprawę to... tylko

piasek Aż krok po kroku w błękitnej głuszy

Coraz

ostrzejsze stają się - rysy i niezawodnie fala

za falą

do lądu sięga Przywraca - mnoży Syci dnia

siłą Formy

harmonii - Jak gdyby przed -

tem potrzebne było...

/.../

 

   W tych gęstych wierszach o dziwnej wersyfikacji, trudno znaleźć wątek przewodni. Jeśli jest on zaznaczony, to dramatycznie cienką kreską, jakby autor bał się dosłowności, brał prosty komunikat za niestosowność. W "Pierwszym śniegu" dopatrywałem się poetyckiego rozrachunku z czasem, kiedy bohater zaczyna "odchodzić w różne odmiany pamięci". Ale do końca nie wiem, czy to właściwy trop. "Ulotność - 2" zdaje się być bardziej czytelna, łatwiej pozbierać w niej okruszki słów i złożyć w przesłanie lub historię. Jest tutaj zatem mały chłopiec, który zmienia się w dorosłego mężczyznę, jest opis tej przemiany, jej dość oczywiste rezultaty. Wszystko to jednak trzeba mozolnie wyławiać z wartkiego potoku słów, w większości zbytecznych. Aż trudno uwierzyć, że koniec wiersza jest klarowny, jakby pisany inną ręką. Przytoczę go:

 

/.../

Przez okno widzę jak mgła wchodzi

do miasta - żyję tu na walizkach

z jakąś twarzą Wśród któregoś

dnia

czasem czuję się tak Jakby ktoś

we mnie biegł... I szeptał - zmyśl

... pisz Kłam

Kiedy o tym myślę drętwieją mi

palce - nie ufam... Nie ufam sobie

sam

 

   Podobnie było z wierszem "Politykom". Oczekiwałem konkretu, rzetelnego opisu tej specyficznej kasty, wreszcie zgrabnej, być może krytycznej puenty. Tymczasem znowu porwany zostałem przez rzekę poezji, której skojarzeń nie rozumiem. Domyślam się, że jej żywiołowy nurt ma dla autora jakieś symboliczne znaczenie, że jest dla niego jasny i zamierzony. Obawiam się jednak o czytelnika, kogoś ze skromniejszą wyobraźnią, kto nie lubi uczestniczyć w pokazie stylistycznych fajerwerków. Dlatego z przyjemnością przeczytałem wiersz "Łza", gdzie owe zabawy formą są dyskretniejsze. To ciepły, liryczny tekst, który można polubić. Przytoczę go w całości:

 

Z miejsca na miejsce - słoneczne pokoje Ulotne

znaki - zgrzebne

mnisie cele - aż cała skryłaś się przed

moim

wzrokiem... Twoje były

oczy Moje były

dłonie Nabrzmiałe

zmierzchem

Świeżym letnim południem Prawie

nieruchome - Oblepione

wilgotnym

rozgrzanym żółtym piaskiem - zupełnie jak

w baśni Zaklętym gdzieś

w Tobie...

 

   Zbiór wierszy "Przetoka" ma swoich wielbicieli, którzy piszą o tych wierszach bardzo mądrze i zgrabnie. Niestety, mnie ta poezja nie przekonuje. Nawet tłumaczenie samego autora - "Łamię więc gramatykę by wyłudzić choć jeden sens dnia" /"Zmowa"/ nie trafia do mnie. Gubię się w tym stylistycznym bogactwie, przeszkadza mi ono w odbiorze komunikatu. Specyficzna oryginalność tych wierszy może i będzie zapamiętana, ale raczej jak eksperyment, niż zachęta sięgnięcia po nie. Nie lubię odgadywać na siłę intencji autora, wyważać drzwi, które powinny być otwarte. Jeśli dobrze pamiętam, to "Rozbite witraże" tego poety były dla mnie łaskawsze. Mimo tego - książkę polecam. Wytrwałym i cierpliwym.

  

 

 

Krzysztof Stanisławski

"Przetoka"

Instytut Wydawniczy "Świadectwo"

Bydgoszcz 2021

Str. 76