W latach 90-tych ubiegłego stulecia odwiedzałem ośrodki chirurgiczne w Stanach Zjednoczonych. Droga moja wiodła przez stolicę USA-Waszyngton Zwiedzałem Narodową Świątynię USA – bazylikę poświęconą Niepokalanemu Poczęciu Marii Panny.
Boczne ołtarze zawierały najsłynniejsze Madonny uwielbiane przez świat. Ołtarz litewski prezentował Madonnę Szydłowską.
Šiluva /Szydłów/ jest maleńkim miasteczkiem na Żmudzi w pobliżu malowniczego dopływu Niemna-Dubissy. Żmudź była łakomym kąskiem dla Zakonu Krzyżackiego w Prusach i Zakonu Kawalerów Mieczowych na Inflantach. Dzieje Szydłowa zaczynają się  po nadaniu tamtejszych dóbr z wsią w roku 1457 dworzaninowi Wielkiego Księcia Witolda Gedgaudasowi. Właściciel dworu wybudował drewniany kościół. Przywiózł z Rzymu obraz,
kopię ikony Marii i Chrystusa z Konstantynopola. Obraz był uznawany przez lud jako łaskami płynący. Po pokoju w Melnie Krzyżacy uznali suwerenność Litwy nad Żmudzią. Sekularyzacja Zakonu Krzyżackiego przynosiła nowe zagrożenia – protestantyzm i kalwinizm. Dzieci bojarów litewskich studiują w Królewcu i Rydze gdzie przejmują nowinki religijne. Protestantyzm szkoli swoich duchownych w języku litewskim. M. Mażvydas w roku 1547 w Królewcu wydaje pierwszą biblię w języku litewskim. Żmudzini, w zależności od poddaństwa zmuszani są do zmiany religii w myśl zasady: „Cuius regio eius religio". Dwór w Szydłowie przejmują kolejni właściciele – ród Zawiszów, zwolenników Reformacji. W Szydłowie pozostaje seminarium kalwińskie.
Kościół katolicki ulega dewastacji a ostatni proboszcz, Jan Holubka w roku 1569 zakopuje skrzynię z dokumentami własności i obrazem.
Po kilkudziesięciu latach ludzie nie pamiętają już gdzie stał kościół. Biskupi żmudzcy rozpoczynają starania o odbudowę świątyni, ale przegrywają sprawę, bo brak dokumentów
własności. Żmudź zajmują wojska szwedzkie.
W roku 1608 według legendy dwójka pastuszków wypasujących bydło widzi niespotykane zjawisko: Na dużym kamieniu piękną Panią rzewnie płaczącą. Przestraszeni, biegną do katechetów pobliskiej szkoły kalwińskiej. Nauczyciele, widząc płaczącą kobietę zapytali:
– Dlaczego płacze? Odpowiedziała „Raniej w tym miejscu czczono mego Syna, a obecnie ziemia zaorana i posiana". Zjawa znikła a katecheci uznali to za sztuczkę piekielną. Rozgłos objawienia Najświętszej Marii Panny rozchodzi się jednak szybko po okolicy. Lud przypomina sobie zniszczony kościół. Zgłasza się blisko stuletni ślepy starzec twierdząc, że był świadkiem zakopania skrzyni z obrazem i dokumentami. Prowadzą ślepca na wskazane miejsce.
Dokonuje się cudowne odzyskanie wzroku u starca. Odkopują skrzynię ze świętym obrazem
złotymi kielichami i dokumentami własności ziemi kościelnej. Parafia katolicka odzyskuje ziemię i odbudowuje kościół, umieszczając na ołtarzu obraz odzyskanej Madonny. Sądowe spory między katolikami a protestantami trwają blisko wiek, ale rozwój protestantyzmu na tym terenie kończy się. Propagatorzy tej wiary, Zawiszowie wracają do katolicyzmu. Szkoła kalwińska przenosi się do Kiejdan, miasta potężnych Radziwiłłów. Przełom następuje w roku 1669, gdy podczas sprzeczki wiernych, protestanci strzelają do obrazu i ranią księdza. Sprawa sądowa trafia do stolicy Rzeczypospolitej Obojga Narodów Warszawy. Sąd nakazuje rozwiązanie struktur protestanckich w Szydłowie a winnych skazuje na karę śmierci. Król Zygmunt August zatwierdza wyrok. Kalwini musza parafii w Szydlowie zaplacic wysokie odszkodowanie.
Biskupi zmudzcy popieraja wzrost kultu maryjnego w swoim regionie. Postepuje budowa nowej swiatyni w Szydlowie oraz malej kaplicy pw. Objawienia Panskiego. Proboszcz Kozakiewicz otrzymuje dla probostwa prawo prepozytu, co oznacza ze moze podczas obrzedów nosic strój biskupi. Rosnie slawa uzdrowien, liczba pielgrzymów jest coraz wieksza. Kolejny biskup Tyszkiewicz oglasza budowe murowanego kosciola a wykonawcami polecenia sa infulaci Lopacinski i Bukota. Papiez Pius VI dekretem zatwierdza kult objawienia NM Panny w Szydlowie. Uroczyste konsekracja kosciola nastepuje w 1785 roku, a wiec 10 lat przed wlaczeniem Litwy do Cesarstwa Rosyjskiego. Nastepuje koronacja Matki i Syna oraz nalozenie zlotej szaty. Zloto i srebro przetopiono z licznych wot dziekczynnych u zlotnika w pobliskim Królewcu.
Infulat Bukota zamawia w Londynie duza rzezbe Maryi Panny do kaplicy.
Obecnie ta rzezba nazywana jest Uzdrowienie Chorych i otaczana jest wielka czcia.
Kolejny infulat, a pózniej biskup Simonas Giedrajtis krewny polityka emigracyjnego w Paryzu ksiecia Giedrojcia, buduje nowa drewniana kaplice Objawienia, gdyz poprzednia nie miesci pielgrzymów tlumnie modlacych sie przed Matka-Uzdrowieniem Chorych.
Kolejny wiek przynosi nowe wyzwania i nowe kleski. Postepuje rusyfikacja i naklanianie do przejscia na prawoslawie. Wybuchaja powstania: listopadowe i styczniowe.
W pierwszym powstaniu walcza i gina szlachcice, w drugim chlopi litewscy placa cene zeslania na Sibir lub w soldaty na Kaukaz. Rosja szykuje kolejne kary-zakaz druku litewskich gazet i ksiazeczek do nabozenstwa w alfabecie lacinskim, nakazujac druk cyrylica. Druki lacinskie odbywaja sie w Prusach a nastepnie kontrabanda prowadzone przez Niemen do Zmudzi. Doskonalym miejscem do rozprowadzenia ksiazek litewskich byl targ w Szydlowie. Wytworzyl sie zawód nosiciela ksiazek, po litewsku knignesis. W wielu dworach przechowywano nielegalna literature Taka „dziupla" byla tez u mego pradziadka Gosa w Medwilanach kolo granicy lotewskiej. W 1905 roku po przegranej wojnie rosyjsko-japonskiej car Mikolaj cofnal nakaz druku cyrylica. Bieda wymusza emigracje za praca do Ameryki Pólnocnej, Argentyny, Brazylii, Urugwaju. Tam wszedzie powstaja koscioly pod wezwaniem Narodzenia Najswietszej Marii Panny z wizerunkiem szydlowskim. Slawa Najswietszej Pani z Šiluvy rosnie. Tyko Jej moga sie poskarzyc na swój los. Emigranci Zmudzini. Moja wizyta w Waszyngtonie byla najlepszym dowodem przywiazania emigracyjnej Lituanii do swojej ziemi i do swojej Pani.
W poczatkach wieku XX zapada decyzja budowy murowanej kaplicy Nawiedzenia, w zwiazku z zblizajaca sie 300 rocznica objawien.
Proboszcz Jurgaitis nawiazal kontakt z rzezbiarzem i architektem wilenskim, mieszkajacym w Paryzu, Antonim Wiwulskim. Slawe zyskal budujac w Krakowie pomnik Grunwaldu na 500 rocznice bitwy oraz budujac trzy krzyze w Wilnie, nowy symbol miasta. Antoni Wiwulski zgodzil sie wykonac projekt, ale realizacja jego musiala byc przesunieta, bo wybuchla I Wojna Swiatowa i znowu ta biedna, umeczona ziemia splynela krwia. Po odzyskaniu niepodleglosci 16 lutego1918 roku Litwa przystapila do realizacji projektu Wiwulskiego. Wspaniala kaplice wysokosci 80 m oddano wiernym w 1924 roku w stanie surowym. Niestety projektant umarl w roku 1919 w Wilnie i nie doczekal finalizacji swego przedsiewziecia.
W kaplicy dominuje oltarz z rzezba Madonny na wysokim postumencie, kamien, na którym  ukazala sie Matka Boza oraz freski opowiadajace o objawieniu. Duza polska tablica informuje o historii Szydlowa. Na zewnatrz, przy schodach – dwaj aniolowie. Restrykcje, zakazy pielgrzymek, przesladowania KGB- oto codziennosc radzieckich czasów. Jak za cara wiezienia, lagry w kole podbiegunowym. Workuta, Wyspy Solowieckie, Magadan, Kazachstan. Ile sil trzeba bylo miec! Pomagala Pani z Siluvy.
W roku1993 Siluve odwiedza Jan Pawel II, pielgrzymujac do cudownej ikony w kosciele Narodzenia N.M Panny oraz do kaplicy Maryi Uzdrowicielki Chorych. Wzruszajacy byl moment przytulenia sie Papieza do Kamienia Nawiedzenia. Homilie wyglosil po litewsku.
Podziwialem poprawnosc wymowy. Dla upamietnienia tej historycznej chwili wybudowano piekny pomnik JPII oraz centrum katolickie dla pielgrzymów i seminarzystów z Kowna którzy tu odbywaja kilkuletni staz. W 2002 roku kosciól w Szydlowie zostal podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. W 2008 roku uroczyscie obchodzono 400- lecie nawiedzenia Marii Panny ze Zmudzi. Obecnie SILUVA jest skromnym malym miasteczkiem zmudzkim, który przezywa swoja wielkosc podczas pielgrzymek w sierpniu i wrzesniu, organizowanych przez arcybiskupa Kowna Sigita Tomkeviciusa.