Osiągnięcia toruńskiej rusycystki, pojmowanej nie tylko jako językoznawstwo, ale panoramiczna wręcz wiedza o kulturze rosyjskiej, są nie do przecenienia. To efekt metodycznej pracy naukowców z profesorem Stefanem Grzybowskim na czele, prowadzonej często mimo niesprzyjającego klimatu politycznego i obsesji społecznych. Ten wybitny znawca fonologii rosyjskiej, ale też transformacji rosyjskiej gwary staroobrzędowców, swą pracowitością, rzetelnością i życzliwością dla innych badaczy, nie tylko stworzył warunki dynamicznego rozwoju rusycystyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, ale też inspirował i wspomagał inne ośrodki, jak bydgoski, olsztyński, warszawski.

Państwa bałtyjskie – Estonia, Łotwa i Litwa otrzymały perspektywę dobrego połączenia drogowego z Europą. Dotychczasowe połączenie ze światem poprzez Suwałki i dalej do Warszawy trudno nazwać nowoczesnym. Szykują się jednak duże zmiany. Sprawa ma też aspekt polityczny; nowa władza Prawa i Sprawiedliwości bardzo chce ożywić wschód Polski. Mówił o tym niedawno wicepremier, minister rozwoju Mateusz Morawiecki.

Istnieje problem odpowiedzialności ludzi władzy za skutki podejmowanych decyzji. Powtarza się stały dylemat: chcieli dobrze wyszło fatalnie: Stanisław August, Kościuszko, podchorążowie w 1830, czerwoni w powstaniu styczniowym. Arcybiskup Jałbrzykowski, który nie nakazał trzem księżom porzucenia swoich parafii i ukrycia się mimo ostrzeżenia, że mogą zginąć. Pozostawił tę sprawę do decyzji zainteresowanych, a oni nie ukryli się i wszyscy zginęli. Pozwolił też, aby na odległą placówkę na radzieckiej Białorusi, gdzie księdza nie było od dwudziestu lat pojechał ks. Henryk Hlebowicz i tam chrzcił, katechizował, spowiadał, odprawiał mszę.

Historia rosyjskiego staroobrzędowstwa w XX wieku to przerwany eksperyment, którego początek przypada na pierwsze dziesięciolecie, a kontynuacja, powtórzenie zostało odłożone prawie o ¾ wieku. „Srebrny wiek” staroobrzędowstwa, związany jest z ustawodawstwem carskim w latach 1905-1906, przyznającym temu ruchowi religijnemu wolność wyznania, a jego wspólnotom-osobowość prawną. I chociaż te prawa były ograniczone, a ich realizacja utrudniona, to jednak pozwoliły myśli starowierskiej i działalności praktycznej objawić się z wyrazistą siłą.

Leżąca na bałtyckim wybrzeżu Połąga stanowiła w XVI i XVII wieku "ekonomię stołu królewskiego", czyli majątek królewski. Przestała nią być w 1775 roku, kiedy na podstawie uchwały sejmowej i za zgodą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przekazano ją na własność dziedziczną wraz z Płungianami oraz starostwem meyszagolskim i szyrwintskim księciu Ignacemu Massalskiemu (1729-1794), biskupowi wileńskiemu w zamian za hrabstwo lachowickie. Książę biskup nie miał, oczywiście, potomków, więc przekazał swój majątek bratanicy, Helenie Apolonii Massalskiej (1763-1815), zamężnej od 1792 roku za Wincentym Potockim z Podhajec (1740-1825) herbu Pilawa (Srebrna).