Stefan Pastuszewski - Białogwardziści w Estonii

0 Dislike0
Gwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywna
 

Mniejszość rosyjska w Estonii nie jest jednorodna. Składa się z kilku warstw przybyszów ze Wschodu, z których najsilniejszą – oprócz wcześniejszych lokalnych grup migrantów – są staroobrzędowcy (od połowy XVII wieku).

Najmniej rozpoznaną warstwę tworzą potomkowie żołnierzy ochotniczej Północno-Zachodniej Armii walczącej w czasie wojny domowej 1918-1920 pod wodzą generała Nikołaja Nikołajewicza Judenicza (1862-1933) o „jedną i niepodzielną Rosję”, a więc w granicach sprzed I wojny światowej, czyli z polskimi Kresami wschodnimi (ziemie zabrane) i Królestwem Polskim. Wojska te, jako Północny Rosyjski Korpus (5.500 żołnierzy), operowały do maja 1919 roku przede wszystkim na terytorium Estonii, walcząc ramię w ramię z 80-tysięczną armią estońską przeciwko bolszewikom. Sojusz ten przypieczętowany został formalnym porozumieniem. Po usunięciu bolszewików z północnych Inflant korpus ów wyszedł spod dowództwa estońskiego i przekształcił się w samodzielną armię, przenosząc się na terytorium etnicznej Rosji.

W sierpniu 1919 roku powstał rosyjski rząd północno-zachodni jako polityczne oparcie armii. Ów lokalny antybolszewicki rząd uznał niepodległość Estonii, w zamian za co Estonia miała wspierać białą armię w jej natarciu na Petersburg, głównie przez udostępnianie portów i linii kolejowych. Podobne porozumienie zamierzano zawrzeć z Finlandią, lecz do niego nie doszło za sprawą opieszałości lub rozbieżnych interesów rosyjskich dyplomatów osadzonych w Paryżu. A przecież pomoc fińska i estońska doprowadziłyby do zajęcia Petersburga w 3 dni. Niemniej operująca na Bałtyku angielska flota obiecała pomoc, do której także nie doszło.

Ofensywa na stolicę Północno-Zachodniej Armii, rozpoczęła się 9 października 1919 roku z rejonu Narwy. Sojusznicy zawiedli, nie dość, że nie wspierając Rosjan w bojach, ale też nie pomagając przeprawić się blisko 4.000 oficerom rosyjskim z Finlandii (nieliczni przedostali się na rybackich łódkach i wzięli udział w walce). 4 czerwca 1920 roku część rosyjskiej armii pod naporem bolszewików przekroczyła rzekę Narwę i znalazła się na terytorium Estonii. Nie zostali tam przyjęci życzliwie, tym bardziej, że szła za nimi czarna legenda o ich okrucieństwach. Porewolucyjna wojna domowa w Rosji wywołała najniższe instynkty.

Zawarcie 2 lutego 1940 roku pod naciskiem partii socjalistycznych pokoju Estonii z ZSRR, gwarantującego niepodległość, spowodowało rozformowanie, rozbrajanie i internowanie Rosjan. Większość z nich, ponad 5.000 oficerów i żołnierzy skierowano na przymusowe roboty w gospodarce leśnej i to zazwyczaj w bardzo ciężkich warunkach. Przymusowi robotnicy umierali z głodu i chorób, głównie tyfusu i grypy hiszpanki. Część rannych białogwardzistów umarła z braku pomocy medycznej. Tak Estończycy realizowali jeden z warunków paktu pokojowego, jakim była likwidacja rosyjskich przeciwników komunizmu. W zamian za to otrzymali etnicznie rosyjskie powiaty: Iwanogrodzki i Pieczerski, które utracili po II wojnie światowej.

W okolicach Narwy znajduje się kilka cmentarzy białogwardyjskich, obecnie już oznakowanych. Część żołnierzy Północno-Zachodniej Armii pod dowództwem gen. Borysa Siergiejewicza Pieremikina (1890-1971) weszła w skład 3 Rosyjskiej Armii pod dowództwem barona Piotra Nikołajewicza Wrangla (1878-1928) i po krótkotrwałych bojach na Ukrainie została wraz z całą armią w listopadzie 1920 roku internowana w Polsce. W 1921 roku oddziały te rozformowano. Pozostali w Estonii przy życiu białogwardziści wzmocnili tamtejszą mniejszość rosyjską, stanowiąc jej elitę. Skutecznie przeciwstawiali się międzywojennej asymilacyjnej estonizacji, doczekawszy aż do masowego wręcz napływu Rosjan po okupacji Estonii w 1940 roku. Radzieccy okupanci zaczęli represjonować i eksterminować „białych”, traktując ich gorzej niż przeciwników z innych narodowości. Spowodowało to nieprzyznawanie się przez cały okres ZSRR do białogwardyjskich korzeni pozostałych przy życiu potomków.

Wydawca: Towarzystwo Inicjatyw Kulturalnych - akant.org
We use cookies

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.