Bardzo mi przykro, ale „trzywersówki” Teresy Brauer, jak i Wojciecha Kawińskiego to nie haiku. To bardzo złe zjawisko. „Zawodowcy” publikują swoje trzywersówki, wmawiając czytelnikom, że to jest haiku.
Akant 2011, nr 5
Teresa Brauer – str. 10
I.
i dzisiaj znowu
kłóciłam się z sobą,
o mnie z Tobą
1. wers narzuca schemat, w dalszych wersach „znowu” musi się dziać/działa. Litera „i” prowadzi w kierunku wyliczanki, co jest błędem. Poza tym rozpoczynanie 1. wersu literą „i” sprawia wrażenie, że utwór wyjęty jest z większego europejskiego wiersza. Poza tym – czas przeszły – jest nie do przyjęcia w haiku.
i dzisiaj znowu kłóciłam się z sobą o mnie z Tobą
(zapis prozatorski – brak kireji)
II.
zasznurowany
gorset zaległych wspomnień
uciska jej pierś
Komunikat poetycki w styku wyeksponowania JA autora metaforą – a to usuwa czytelnika z utworu.
zasznurowany gorset zaległych wspomnień uciska jej pierś
(zapis prozatorski – brak kiereji)
III.
Nie zaproszony
zapach dawnego żalu
wrócił i siedzi
Czas przeszły jako czasownik główny. Czasownik „siedzi” jako podrzędny. 2. wers – metafora „europocentryzmu” gwałtownie zubaża treść utworu i motorycznie usuwa czytelnika.
nie zaproszony zapach dawnego żalu wrócił i siedzi
(zapis prozatorski, brak kireji)
i dzisiaj znowu
kłóciłam się z sobą,
o mnie z Tobą
1. wers narzuca schemat, w dalszych wersach „znowu” musi się dziać/działa. Litera „i” prowadzi w kierunku wyliczanki, co jest błędem. Poza tym rozpoczynanie 1. wersu literą „i” sprawia wrażenie, że utwór wyjęty jest z większego europejskiego wiersza. Poza tym – czas przeszły – jest nie do przyjęcia w haiku.
i dzisiaj znowu kłóciłam się z sobą o mnie z Tobą
(zapis prozatorski – brak kireji)
II.
zasznurowany
gorset zaległych wspomnień
uciska jej pierś
Komunikat poetycki w styku wyeksponowania JA autora metaforą – a to usuwa czytelnika z utworu.
zasznurowany gorset zaległych wspomnień uciska jej pierś
(zapis prozatorski – brak kiereji)
III.
Nie zaproszony
zapach dawnego żalu
wrócił i siedzi
Czas przeszły jako czasownik główny. Czasownik „siedzi” jako podrzędny. 2. wers – metafora „europocentryzmu” gwałtownie zubaża treść utworu i motorycznie usuwa czytelnika.
nie zaproszony zapach dawnego żalu wrócił i siedzi
(zapis prozatorski, brak kireji)
Wojciech Kawiński – str. 6
I.
Na krzyżu człowiek
Pod krzyżem wiatr milczenia
I szept z kamienia
W konstrukcji utworu rozpoczynanie wersów 1. – na, 2. – pod, 3. – i wychodzi wyliczanka. Utwór więc nie jest zamknięty, czego wymaga jedna z reguł haiku. W 2. i 3. wersie metafory, ale już bez znaczenia, bo nie ma kireji, więc mamy tylko – choć dobrą – europejską trzywersówkę.
II.
Morze jest martwe
Na świętej ziemi leży
W żywym słońcu
1. wers jest – zbędne i sprawia wrażenie watowania, żeby uzyskać 5 wersów. W konstrukcji utworu w 2. wersie – „na” oraz „leży” – w 3. wersie na początku „w” – gubi kireji i czytelnika.
III.
Ryby i ptaki
Są braćmi choć ich dzieli
przestrzeń a nie świat
„Są” eurocentryczne przezwyciężenie – też zbędne. Do takich „odkryć” – regułek autor powinien doprowadzić czytelnika, jeśli to ma być haiku.
ryby i ptaki są braćmi choć ich dzieli przestrzeń a nie świat
(zapis prozatorski brak kireji)
IV.
Dźwięki budują
Wnętrze świata i próbę
Jego harmonii
„Odkrycie autora”. Rozdmuchane JA autora wypycha czytelnika.
dźwięki budują wnętrze świata i próbę jego harmonii
(zapis prozatorski, brak kireji)
V.
Sójka przez morze
Przeleci człowiek płynie
Do światła śmierci
1., 2. wers styl „różewiczowski”.Sójka – mogło być dobre haiku, a tak tylko błysk „zapowiedzi” w tym słowie. „Przyleci” - czas przyszły.
VI.
Umysł pracuje
niczym ptak
Zmierza do kresu
Znowu „regułka – odkrycie” autora, choć ciekawe, ale w europejskiej trzywersówce. Nie ma miejsca dla czytelnika. Autor nie może wyjść poza europocentryczne przyzwyczajenia.
umysł pracuje niczym ptak zmierza do kresu
(zapis prozatorski, brak kireji)
VI.
Dziecko nie boi
Się nicości żyje jak
Pan Bóg nakazał
I znów „regułka-odkrycie” z wydmuchanym JA autora. Klasyczna europejska trzywersówka, „jak” w haiku trzeba unikać. W tym przypadku watowanie, żeby uzyskać 7 wersów w II wersie.
dziecko nie boi się nicości żyje jak Pan Bóg przykazał
(zapis prozatorski, brak kireji)
Na krzyżu człowiek
Pod krzyżem wiatr milczenia
I szept z kamienia
W konstrukcji utworu rozpoczynanie wersów 1. – na, 2. – pod, 3. – i wychodzi wyliczanka. Utwór więc nie jest zamknięty, czego wymaga jedna z reguł haiku. W 2. i 3. wersie metafory, ale już bez znaczenia, bo nie ma kireji, więc mamy tylko – choć dobrą – europejską trzywersówkę.
II.
Morze jest martwe
Na świętej ziemi leży
W żywym słońcu
1. wers jest – zbędne i sprawia wrażenie watowania, żeby uzyskać 5 wersów. W konstrukcji utworu w 2. wersie – „na” oraz „leży” – w 3. wersie na początku „w” – gubi kireji i czytelnika.
III.
Ryby i ptaki
Są braćmi choć ich dzieli
przestrzeń a nie świat
„Są” eurocentryczne przezwyciężenie – też zbędne. Do takich „odkryć” – regułek autor powinien doprowadzić czytelnika, jeśli to ma być haiku.
ryby i ptaki są braćmi choć ich dzieli przestrzeń a nie świat
(zapis prozatorski brak kireji)
IV.
Dźwięki budują
Wnętrze świata i próbę
Jego harmonii
„Odkrycie autora”. Rozdmuchane JA autora wypycha czytelnika.
dźwięki budują wnętrze świata i próbę jego harmonii
(zapis prozatorski, brak kireji)
V.
Sójka przez morze
Przeleci człowiek płynie
Do światła śmierci
1., 2. wers styl „różewiczowski”.Sójka – mogło być dobre haiku, a tak tylko błysk „zapowiedzi” w tym słowie. „Przyleci” - czas przyszły.
VI.
Umysł pracuje
niczym ptak
Zmierza do kresu
Znowu „regułka – odkrycie” autora, choć ciekawe, ale w europejskiej trzywersówce. Nie ma miejsca dla czytelnika. Autor nie może wyjść poza europocentryczne przyzwyczajenia.
umysł pracuje niczym ptak zmierza do kresu
(zapis prozatorski, brak kireji)
VI.
Dziecko nie boi
Się nicości żyje jak
Pan Bóg nakazał
I znów „regułka-odkrycie” z wydmuchanym JA autora. Klasyczna europejska trzywersówka, „jak” w haiku trzeba unikać. W tym przypadku watowanie, żeby uzyskać 7 wersów w II wersie.
dziecko nie boi się nicości żyje jak Pan Bóg przykazał
(zapis prozatorski, brak kireji)
Teresa Brauer, Wojciech Kawiński – podsumowanie:
Zapis prozatorski
Zapis prozatorski z utworu „wypycha” kireji, a więc automatycznie i czytelnika. W Polsce jeszcze nie wypracowano modelu polskiego haiku i dla czytelnika pozostaje ciągłe sprawdzanie, czy proponowany utwór trzywersowy to haiku, czy „europejska trzywersówka”. W przypadku wątpliwości trzeba próbę haiku – jak będzie twierdził autor – zapisać w jednej linijce (podkr. zielonym kolorem), by szukać kireiji – pęknięcia; i jeżeli czytelnik tego nie znajdzie, to taką próbę trzeba traktować jako formę, czyli europejską trzywersówkę.
Teresa Brauer – I, II, III.
Wojciech Kawiński – III, IV, VI, VII.
Dla przypomnienia, w haiku jako główny musi być czas teraźniejszy – mogą jeszcze występować, jako podrzędne, czasy: przyszły czy przeszły.
Teresa Brauer – I, II, III.
Wojciech Kawiński – III, IV, VI, VII.
Dla przypomnienia, w haiku jako główny musi być czas teraźniejszy – mogą jeszcze występować, jako podrzędne, czasy: przyszły czy przeszły.
Rozdmuchane JA autora.
W haiku autor powinien swoje poetyckie JA ograniczyć na tyle, na ile to jest możliwe (zwrotu tego trzeba często używać przy omawianiu niektórych reguł tej formy). Po procencie JA autora w utworze można ustalić poziom poetycki utworu.
a) Prezentowanie czytelnikowi swoich „odkryć” i „regułek” – co w wierszu europejskim jest oczekiwane – z wyraźnym podkreśleniem swojego autorstwa powoduje zanik roli czytelnika w odczytywaniu utworu.
Teresa Brauer – II.
Wojciech Kawiński – III, IV, VI, VII.
b) Metafory w haiku trzeba unikać. „Błąd metafory” wprowadza określenie ilość bitów informacji lirycznej, które mają uderzać w zasoby pamięci czytelnika. Metafora zbudowana jest z dwóch, trzech słów tylko jeden bit przez co gwałtownie zuboża treść utworu i z reguły usuwa kireji, a przy tym i czytelnika.
Teresa Brauer – II: 2. wers, III: 3. wers.
Wojciech Kawiński – I: 2 wers, IV: 2. wers, V: 3. wers.
a) Prezentowanie czytelnikowi swoich „odkryć” i „regułek” – co w wierszu europejskim jest oczekiwane – z wyraźnym podkreśleniem swojego autorstwa powoduje zanik roli czytelnika w odczytywaniu utworu.
Teresa Brauer – II.
Wojciech Kawiński – III, IV, VI, VII.
b) Metafory w haiku trzeba unikać. „Błąd metafory” wprowadza określenie ilość bitów informacji lirycznej, które mają uderzać w zasoby pamięci czytelnika. Metafora zbudowana jest z dwóch, trzech słów tylko jeden bit przez co gwałtownie zuboża treść utworu i z reguły usuwa kireji, a przy tym i czytelnika.
Teresa Brauer – II: 2. wers, III: 3. wers.
Wojciech Kawiński – I: 2 wers, IV: 2. wers, V: 3. wers.