Trakeny to nazwa rasy koni, której cechy zostały ukształtowane ostatecznie na terenie Prus Wschodnich obok rasy wschodniopruskiej. Rasa ta odegrała i odgrywa poważną rolę w hodowli koni wszechstronnoużytkowych i sportowych na świecie.
I.
Początki zorganizowanej hodowli koni na tamtym terenie sięgają XIV w., gdy Zakon Krzyżacki opanowawszy znaczną część terytoriów plemion bałtyjskich, obejmujących tereny Prus, potrzebował koni do użytku pociągowego, prac polowych oraz na potrzeby wojenne.
Trzeba zaznaczyć, że w kulturze życia codziennego Prusów, koń spełniał ważną rolę, co wyrażało się we wspólnych pochówkach osób zmarłych wraz ze swymi końmi w pełnym oporządzeniu. Miejscowe konie zostały na przestrzeni trzech wieków krzyżowane z ciężkimi końmi rycerskimi, końmi z Arabii i Turcji, a później w XVIII w. z ogierami pełnej krwi angielskiej.
II.
Trakeny są końmi gorącokrwistymi o dużej sprawności fizycznej, przystosowane do pracy w szybkim ruchu. Mają żywy temperament i lekką budowę ciała. Ich wzrost w kłębie wynosi 160 – 170 cm, a przeciętna waga to 550 – 600 kg. Jest to koń ze szlachetną głową, dużymi oczami, o długiej dobrze ukształtowanej szyi, krótkim, ale wysokim kłębie, szerokiej piersi, średnio długim grzbiecie, dobrze umięśnionym zadem i nogami o mocnej kości. Charakter ma z reguły spokojny i chętnie się uczy. Jest koniem wszechstronnego użytkowania, sprawdza się w skokach, jeździe terenowej, ujeżdżeniu i powożeniu.
III.
Król w Prusach Fryderyk Wilhelm I w 1732 r. zadecydował o utworzeniu w Trakenach (Trakehnen, ob. Jasnaja Polijana), miejscowości położonej na wschód od Królewca, pomiędzy Gąbinem (ob. Gusiew) a Stołupianami (ob. Niestierow) stadniny koni o nazwie Królewska Stadnina Koni w Trakenach. Była ona ukierunkowana głównie na hodowlę koni na potrzeby kawalerii. Teren pod stadninę przygotowywano prawie sześć lat karczując las i osuszając bagna nad Pisą i Węgorapą. W pracach tych brały udział tysiące żołnierzy pruskich. Stadnina ta w założeniu miała być największym i najwspanialszym ośrodkiem hodowli koni szlachetnych w Europie i dumą Prus Wschodnich. W początkach swego istnienia zgromadzono tu ok. 1600 koni różnych ras i hodowli. W 1739 r. stadninę przejął na własność książę Fryderyk II Wielki – późniejszy twórca potęgi Królestwa Prus. W 1782 r. wszystkie konie objęto systematyczną selekcją pod względem cech charakterystycznych, od typu aż po umaszczenie. Naczelny koniuszy K. Lindenau rozmieścił je w pięciu oddziałach. Pierwotnie celem hodowli poprzez odpowiednie krzyżowania było uzyskanie doskonałego konia kawaleryjskiego rasy trakeńskiej: szybkiego, silnego, wytrzymałego o średniej masie ciała, co wynikało z wymogów ówczesnej specyfiki działań wojennych. W dalszej kolejności dążono do uzyskania typu konia reprezentacyjnego. Po śmierci Fryderyka II stadninę upaństwowiono i nazwano Stadniną Główną Królestwa Prus w Trakenach. Teren jej podlegający liczył ok. 7,5 tys. hektarów, a jej zabudowania tworzyły małe miasteczko. Konie trakeńskie dzielono na dwa rodzaje: cywilne i wojskowe. Obie te odmiany były krzyżowane, z czego korzystali miejscowi rolnicy, ale też i państwo, gdyż w razie potrzeby konie w całych Prusach można było wykorzystywać w armii. Pomiędzy 1817 r. a 1837 r. trakeny zaczęto krzyżować z końmi czystej krwi arabskiej, pełnej krwi angielskiej tureckimi i turkmeńskimi, aby uzyskać pożądane cechy do celów wojskowych oraz lekkich prac polowych. W 1890 r. w stadninie zaprowadzono też księgę koni półkrwi rasy wschodniopruskiej obejmującą ok.
21 tys. klaczy. Zaufanie do koni rasy trakeńskiej sprawiło, że większość koni w Prusach była związana z państwową stadniną w Trakenach. Przed I wojną światową stadnina hodowała konie typu wierzchowego przeznaczonego dla armii pruskiej. W XIX w. i na początku XX w. wyróżniały się szczególnie rody męskie: Dingo (poł. XIX w.) od derbisty angielskiego, Persival (koniec XIX w.) od konia angielskiego, Perfectionist (pocz. XX w.) od konia angielskiego i Astor (pocz. XX w.) też od konia angielskiego. W latach międzywojennych uzyskano tu typ konia szlachetnego, masywnego, silnego, prawidłowego pokroju i spokojnego. Był on przeznaczony dla gospodarstw rolnych. Z tego okresu najbardziej znanymi ogierami trakeńskimi były: Tempelhüter i Perfectionist. Z tej stadniny pochodzi także wiele koni sportowych. Warto więc nadmienić, że startujące na olimpiadzie w Berlinie w 1936 r. konie sportowe tej rasy zdobyły sześć złotych medali.
Jesienią 1944 r. w czasie sowieckiej operacji wojennej przeciwko Niemcom zwanej Bagration, 17 października najlepsze konie z Trakenów wraz z obsługą zostały w głąb Niemiec. Ale główna ewakuacja największej części hodowli rozpoczęła się zbyt późno, skutkiem czego 18 tys. koni i tysiące uciekinierów Armia Czerwona gnała przez skutą lodem Zatokę Fryską (Zalew Wiślany). Większość zwierząt zginęła w wodach Bałtyku. Najsilniejsze z nich dotarły na ziemie niemieckie. Tak więc rok 1945 położył kres znakomitej stadninie koni trakeńskich.
IV.
Po II wojnie światowej część pozostałych na terenie Prus Wschodnich koni trakeńskich stała się bazą do hodowli koni mazurskich. Inną ocalałą część koni sowieci wywieźli do Kirowa (teren ZSRR), gdzie dały początek hodowli silnych koni sportowych – rosyjskich trakenów. Konie ewakuowane w końcówce wojny do Rzeszy znalazły się na terenie RFN. Po 1945 r. Zarząd Stadnin Państwowych w Polsce rozpoczął odbudowywanie hodowli koni w ich naturalnych środowiskach, organizując stadniny koni mazurskich. Zakupiono młode ogiery trakeńskie a ok. 500 klaczy z rodowodami sprowadzono z Niemiec w ramach reparacji wojennych. Na tej bazie w 1947 r. powołano Państwową Stadninę Koni w Liskach, kontynuatorkę hodowli trakenów. Niektóre konie tej rasy rozmieszczono w stadach ogierów i stadninach, w: Kwidzynie, Sierakowie, Stargardzie Gdańskim, Racocie, Pępowin, Rzecznej, Gogolewie i Plękitach. W 1960 r. z tych hodowli została wyodrębniona rasa wielkopolska.
Obecnie hodowla koni trakeńskich jest prowadzona w kilkunastu krajach m. in. w Republice Federalnej Niemiec, Stanach Zjednoczonych Ameryki, Kanadzie i Rosji (Kirów, Georgenburg (ob. Majówka) w obwodzie królewieckim).