Teologia Tolkiena ks. Stanisława Adamiaka to lektura obowiązkowa nie tylko dla miłośników Hobbita czy Władcy Pierścieni, lecz również dla każdego, kto w tekstach literackich skłonny jest doszukiwać się świadectw wiary. Nie ulega wątpliwości, iż analiza spuścizny autora Silmarillionu, przeprowadzona na kartach książki, stanowi modelowe wręcz ujęcie kerygmatyczne. Wspomnianą perspektywę, co szczególnie istotne, udało się badaczowi pogodzić z klarowną, logiczną oraz przystępną formą dyskursu, dzięki której wartość proponowanych hipotez interpretacyjnych dostrzeże każdy w zasadzie czytelnik.

Chrześcijańskie odniesienia w twórczości Tolkiena były już oczywiście omawiane przez uczonych i krytyków, jednak metodologiczna konsekwencja ks. Adamiaka sprawia, że studium jego wyróżnia się wśród wielu innych prac. Polski duchowny, objaśniając konkretne epizody z historii Śródziemia, bardzo chętnie sięga na przykład do kluczowego, choć nie zawsze docenianego kontekstu. Chodzi tutaj o korespondencję Tolkiena, zawierającą mnóstwo uwag autotematycznych, które niejako dopełniają epicką kreację, a także podkreślającej wymiar filozoficzno-religijny. To właśnie w listach angielskiego pisarza odnajduje ks. Adamiak najważniejsze wskazówki, pozwalające przeniknąć chrześcijański sens wydarzeń ze świata elfów, hobbitów i krasnoludów. Strategia owa, co widać w kolejnych rozdziałach Teologii Tolkiena, determinuje w znacznym stopniu porządek rozważań oraz ich zakres problemowy. W toku niezwykle systematycznego wywodu analizowane są zatem kwestie takie jak Opatrzność, Łaska, Miłosierdzie i Zbawienie, lecz również grzech, pokusa czy śmierć. Doświadczenia Froda, Golluma, Faramira i innych Tolkienowskich bohaterów stanowią dla ks. Adamiaka exempla, ilustrujące obecność powyższych kategorii w katolickim uniwersum pojęciowym. Interpretując w taki sposób wybrane wątki i sceny, nie poprzestaje badacz na wykładniach apriorycznych, ale stara się przybliżyć odbiorcom podstawę doktrynalną. Najczęściej odwołuje się w tym wypadku wprost do Biblii, a nieco rzadziej do Katechizmu Kościoła Katolickiego, nauczania papieży oraz teologicznych traktatów.

Rekolekcje w Śródziemiu, jakie odbył ks. Adamiak, są niewątpliwie manifestacją intelektualnej dyscypliny i prawdziwej, głębokiej wrażliwości estetycznej. Żarliwa religijność autora Władcy Pierścieni, konstytuująca całą jego twórczość, została w książce ukazana sugestywnie i wielostronnie. Wydaje się to cenne zwłaszcza dziś, gdy nie brak nihilistycznie zorientowanych literaturoznawców, którzy woleliby o owym kontekście zapomnieć.

Stanisław Adamiak, Teologia Tolkiena, Wyd. Stacja7, Kraków 2021, ss. 194.