Monastycyzm jest kręgosłupem prawosławnej Cerkwi. W klasztorach nie milknie modlitwa, one dbają o czystość wiary. Ojcowie Kościoła nazywają klasztory cząstkami raju na ziemi. Tradycją prawosławia są rekolekcje w klasztorach, które odprawiają i ubodzy w duchu i bogacze, władcy. Nie ma chyba żadnego prawosławnego chrześcijanina, który nie przebywałby w klasztorze na modlitewnym odosobnieniu.
Nic też dziwnego, że wrogowie Kościoła w pierwszej kolejności niszczyli klasztory. W czasach ZSRR, do którego od 1944 roku należała Łotwa, funkcjonowało około 20 klasztorów. Jednym z nich był żeński monastyr Święto –Troicko-Sergiejewski w Rydze przy ul. K. Barona 126 wraz ze swoją filią (podworije) – pustelnią (skitem) pw. Przemienienia Pańskiego, zwaną potocznie Pustynią w Valgunde koło Mitawy (Jelgava). Wynikło to z faktu bardziej liberalnych stosunków panujących w Łotewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, ale też z wyrachowania politycznego. Ryga, jako port mimo wszystko była oknem na świat i czasem warto było popisać się tolerancją religijną w państwie- jakby nie patrzeć – wojującego ateizmu.
Klasztor sławny był na cały Związek Radziecki, przybywało do niego mnóstwo pątników w celu nie tylko modlitwy, ale i przyjęcia Sakramentów Świętych, no i – co w prawosławiu jest szczególne ważne – zamówienia modlitwy za zmarłych. Garnęły się też nowicjuszki (posłusznice), tak, że w niektórych momentach liczba zakonnic (nowicjuszek i mniszek) sięgała 150.
Postacią pomnikową stała się przełożona (ihumenia) Magdalena Żegałowa (1921-1996), wyjątkowa zakonnica i wychowawczyni. Nazywano ją nawet wszechrosyjską ihumenią, bowiem spod jej ręki wyszło 19 ihumenii służących po dziś dzień na terenie byłego imperium sowieckiego. Gdy w latach 80- tych XX wieku odradzało się rosyjskie życie religijne, przygotowane w Rydze przełożone odnawiały zamknięte dotąd monastyry. Z każdą ihumenią wyjeżdżały z Łotwy 2–3 siostry. Zakonnice odradzały też życie religijne 350-tysięcznej społeczności prawosławnej Łotwy.
Obecnie klasztorem ryskim kieruje ihumenia Magdalena Połyn (imię Magdalena jest już trzecim na tym stanowisku) pochodząca z Białorusi. W klasztorze i jego filii mieszka 140 sióstr. Odprawiany jest w nich całodobowy krąg Służby Bożej oraz typowe dla tego monastyru nieustające (nieusypajemoje) czytanie Psałterza, bez przerwy, dniem i nocą. Ojcem duchownym jest ks. Andriej Erglis, a Pustyni – archimandryta Tichon Krawczenko. Oprócz modlitw, ryskie siostry wykonują różne prace (posłuszanija), w tym przede wszystkim wypiekają prosfory, szyją szaty liturgiczne, wyszywają, odlewają świece, nauczają dzieci religii w klasztornej szkole niedzielnej i w pobliskiej szkole podstawowej nr 24.
Mitawskie siostry z kolei prowadzą gospodarstwo rolne, a w lecie organizują obozy młodzieżowe. Obsługują też dom gościnny dla pielgrzymów. Codziennie wydają 300 obiadów dla ubogich oraz udzielają schronienia bezdomnym i starym.
Na początku XX wieku na Łotwie był jeszcze jeden żeński klasztor. Po likwidacji unii brzeskiej w 1839 roku Rosyjski Prawosławny Kościół przyjął męski klasztor bazylianów w Iłukszcie w Selii, gdzie w 1881 roku urządzono monastyr żeński. W czasie I wojny światowej 12 obiektów obitieli doszczętnie zniszczono; została tylko jedna kondygnacja jednego z budynków, w którym urządzono, istniejącą po dziś dzień cerkiew domową pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. 1 sierpnia 1994 roku chram ów stał się filią (podworije) klasztoru ryskiego, którą kieruje mniszka (monachija) Matrona Bieleniec. Ojcem duchownym jest ihumen Amwrosij Sawczenko. Filia prowadzi małe gospodarstwo rolne i posiada kilka pokoi dla pielgrzymów.
Starszym, choć o przerwanej działalności, jest pochodzący z końca XVII wieku klasztor męski pw. Úwićtego Ducha w Jakubowie (Jekâbpils), silnym ośrodku naturalnej migracji staro-i nowoprawosławnych Rosjan, zajmujących się nie tylko handlem, ale i żeglugą na Dźwinie. Monastyr założono na gruncie podarowanym prawosławnym przez księcia kurlandzkiego Jakuba, przy obecnej Brîvibas iela 200-202. Obecnie w klasztorze tym są dwa chramy: pochodzący z 1774 roku pw. św. Mikołaja i pochodzący z lat 1885-1888 pw. św. Ducha. Klasztor po długiej przerwie wznowił działalność 11 sierpnia 1996 roku. Przełożonym klasztoru jest obecnie biskup dyneburski, a zarazem wikary Rysko-Łotewskiej Metropolii - Aleksander Matrionin. Powołań jest mało, dziś mieszkają tam sami nowicjusze. W jakubowskim monastyrze szczególnej czci doznaje cudowna ikona Najświętszej Władczyni Naszej Bogurodzicy Zawsze Dziewicy Maryi. Podanie mówi, że została ona wyłowiona z wód Dźwiny w pierwszej połowie XVII wieku. Cieszyła się wyjątkowym kultem do I wojny światowej, kiedy zaginęła. W 2008 roku wykonano w Moskwie jej kopię. 29 czerwca 2008 ikonę przeniesiono do Rygi. Podczas uroczystości na jej cześć nad katedrą pw. Narodzenia Pańskiego pojawiło się halo wokół słońca, co potraktowano jako szczególny znak z niebios. W dniach 25-26 lipca 2008 roku uroczystości powrotu cudownego obrazu odbyły się w Jakubowie.
- Stefan Pastuszewski
- "Świat Inflant" 2011
Stefan Pastuszewski - Monastycyzm prawosławny na Łotwie
0
0