Wielu Polaków jadących na Białoruś wpada do Nowogródka, ale przecież mogłoby – poświęcając cały dzień – odwiedzić inne Mickiewiczowskie miejsca.

Nowogródek .W szkole położonej obok gmachu klasztoru oo. Dominikanów w latach 1807-1815 pobierał nauki młody Adam Mickiewicz. Wynio­sła Góra Zamkowa z ruiną za­mku Mendoga, górująca nad ma­łym miastem i krążące wokół niej legendy, były zapewne im­pulsem do romantycznej twór­czości. Pozostał zrekonstruowany dworek rodzinny autora „Pana Tadeusza”.

Obecnie Białorusini odbudowują główne fragmenty zamku. Wiedzą, co jest dobre.

Jezioro Litówka. 5 km północ od Nowogród­ka. To pięknie poło­żone jezioro otoczone lasem było miejscem zabaw i kąpieli Ada­ma.

„Dziś żadnego nie znajdziesz w nowo­gródzkiej gminie Co by nie zanucił pio­senki o Grażynie, / Dudarze ją śpiewają, powtarzają dziewki, / / odtąd pole bitwy zwą polem Litewki" – z epilogu „Graży­ny".

Wieś Ruta (dwie wsie obok poło­żone: Dolna i Górna). W latach młodości A. Mickiewicza istniał tu, w jednym z naj­piękniejszych zakąt­ków tej ziemi, dwór Medarda Rostockiego, przyjaciela Mic­kiewiczów i od 1813 r., po śmierci ojca Adama - jego opie­kuna. Tu poeta często przeby­wał w latach 1815-1821; tu też tworzył.

„Za to więc w Rucie, pod północ­ną chwilą / Kiedy się wszyscy spać kładą / Ja na dobranoc żegnając Marylę, / Taką stra­szyłem balladą". Chodzi o bal­ladę „To lubię".

Miasteczko Korelicze, ongiś własność sławetnego rodu Ra­dziwiłłów, którzy mieli tu manufakturę produkującą broń i gobeliny. Tu 9 lute­go 1945 r., rozegrał się krwawy bój poakowskiego oddziału „Gro­ma" („Tura") z oddziałami NKWD. W mroźną noc poległo wielu żo­łnierzy AK.

Szczorsy, wieś nad Nie­mnem. Do 1915 r. istniał tu późnobarokowy pałac starego rodu magnackiego Chreptowiczów, położony w rozległym parku. Pa­łac spłonął w czasie walk rosyjsko-niemieckiech w 1915 r. W latach 1819-1822 bawił tu często Mickiewicz, spędzając czas na lekturze w bogatej bibliotece, która też spłonęła w 1915 r. Bib­liotekarzem był Jan Czeczot. By­wali tu znani historycy jak Joa­chim Lelewel. Szczrsy nazywa­no „Główną kwaterą filoma­tów". Projektuje się odbudowę pałacu.

Czombrów. Do końca XIX wieku istniał tu dwór, który był pierwszym wzorem Soplicowa. „Spośród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju, / Na pa­górku niewielkim, we brzozowym gaju, / Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany, / Świeciły się z dala pobielane ściany..."!. W pobliżu dąb i sosna zwane „drzewami Mickiewicza". W Czombrowie pozostała kaplica dworska z XIX w.

Jezioro Świteź. „Ktokolwiek będziesz w nowogródzkiej stro­nie, / Do płużyn ciemnego bo­ru / Wjechawszy, pomnij zatrzy­mać swe konie, / Byś się przypa­trzył jezioru. / Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona / W wiel­kiego kształcie obwodu, /

Jezioro o powierzchni 175 ha, o niezwykle czystej wodzie i piasz­czystym dnie, było często opie­wane przez Adama (ballady „Świteź", „Świtezianka", „Ryb­ka"). Impulsem były legendy o zatopionym mieście - stolicy księcia Tuhana. Legenda ta przypomina staroruska legendę o zatopionym jeziorze Kiteż i prawdopodobnie jest jej powtórzeniem wraz z nieco zmieniona nazwą. Na północnym brzegu ośrodek wypoczynkowy, gdzie można zanocować. Wieszcza. Przed wojną istniało schronisko turys­tyczne PTK. Dziś istnieje rezer­wat przyrody. W okresie letnim – kąpielisko. Płużyny to smugi światła słonecznego przebijającego się przez korony drzew.

W Horodyszczach skręcamy w lewo i dojeżdżamy do wsi Kor­czew (Karczewa). Tu znajdował się południowy fragment rozległego parku tuhanowickiego, gdzie leży wielki głaz narzutowy (rozmiar 4 x 3 x 2 metry) nazywa­ny „Kamieniem Filaretów" - przy którym zbierali się Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, Jan Czeczot, Ignacy Domeyko, Fran­ciszek Malewski i inni. Tu pro­wadzono gorące dyskusje.

Tuhanowicze położone są w dolinie strumienia Serwecz. Znajdował się tu wspaniały dwór poło­żony w rozległym malowniczym parku. Od XVIII w. dwór i dobra były własnością rodziny Wereszczaków. Mickiewicz odwiedzał często Tuhanowicze, wraz z filomatami. Tu poznał Marylę Wereszczakównę - swoją wielką miłość. Tuhanowicze odwiedzali Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka,  aby oddać hołd pamię­ci wieszcza.

Zaosie. W drewnianym dworku, 24 grudnia 1798 r. urodził się Adam Mickiewicz. Niewielki majątek ziemski był własnością Mickiewiczów. W 1801 r. ojciec puścił folwark w dzierżawę i wraz z rodziną przeniósł się do Nowogródka. Matka Adama w latach 1801-1810 często przebywała w porze letniej w dworku zaośniańskim. Dziś dwór nie istnieje, zniszczony w trakcie działań wojennych w 1915 r. Resztki budowli rozebrano po 1945 r. obecnie – bardzo udana rekonstrukcja drewnianego dworku i zagrody.

Zachował się obelisk ku czci poety wystawiony w 1927 r. przez żołnierzy garnizonu z pobliskich Baranowicz.     

Jezioro Kołdyczewskie po­łożone jest o parę kroków od dworku. Jezioro i wznosząca się w pobliżu dworku Góra Żarnowa owiane były legendami, co znala­zło swój wyraz w balladzie „Tukaj". Jeszcze dziś spotyka się ludzi przezywanych Tukajami.

Kołdyczewo położone po przeciwnej stronie drogi Nowogródek -Baranowicze. W pobliżu wsi okupanci hitlerowscy zorganizowali obóz zagłady, w którym zginęło ok. 22 tys. ludzi.

Namawiamy do powrotu do Nowogródka, aby dojechać drogą Nowogródek - Lida - Wilno do Bieniakoni i Bolecienników. Mo­żna też wycieczkę rozpocząć (np. jadąc z Wilna) od obu tych miejscowości, a potem dojechać do miejscowości położonych na wschód i południe od Nowogród­ka. Odległość Nowogródek - Bieniakonie i Bolecienniki - około 100 km. Tuż za granicą białorusko-litewską leży miaste­czko powiatowe Soleczniki (Wie­lkie) - polskie skupisko pod Wil­nem.

Bieniakonie. Znajduje się tu kościół z 1900-1906, zbudowany na miejscu starej świątyni, w którym modlił się hrabia Waw­rzyniec Puttkamer ze swoją żoną Marylą z Wereszczaków. Na sta­rym przykościelnym cmentarzu znajduje się grób Maryli Wereszczakówny, zmarłej w czasie po­wstania styczniowego.

8 stycznia oraz 6 kwietnia 1944 r. Bieniakonie zajęły od­działy Armii Krajowej, rozbijając liczny garnizon niemiecki i lite­wski i zdobywając kilkaset sztuk broni.

Bolecienniki, położone o 3 km od Bieniakoni. Posiadłość Puttkamerów. Adam często bywał w tutejszym starym drewnianym dworze, w miejsce którego na początku XX w. zbudowano okazały neogotycki pałac. Obok obu budowli park. Poeta najdłużej zabawił tu w 1822 r., około dwóch tygodni. Tu, w Gaiku Maryli, położonym niedaleko od dworu miała miejsce kulminacja tragicznej romantycznej miłości, która miała swój początek w Tuhanowiczach. W Gaiku leży głaz, „z krzyżem przez nią samym wykutym, położonym jako nagrobek Przeszłości i Nadziei"- napisał Edward Odyniec.