Archiwum

Katedra Świętej Marii Dziewicy w Tallinnie

0 Dislike0
Gwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywna
 

Historia świątyni związana jest z duńskim panowaniem nad Bałtykiem. W XIII stuleciu Duńczycy pod wodzą Waldemara II Zwycięskiego rozpoczęli podbój ziem Estonii. Po inwazji w czerwcu 1219 roku po bitwie pod Lyndanisse, wznieśli drewniany kościół, na wzgórzu Toompea, w dzisiejszym Tallinnie zwanym w kronikach łacińskich Castrum Danorum, który był zaczątkiem omawianej świątyni.

Budowniczymi tej świątyni byli duńscy dominikanie wywodzący się z miejscowości Ribe. 10 lat później zakonnicy zaczęli budować nowy klasztor z bloków kamiennych, który zastąpił poprzedni drewniany klasztor. Budowa jego została przerwana w wyniku konfliktu między Duńczykami, a zakonem Kawalerów Mieczowych wl233 roku. Dania odzyskała swoje posiadłości w Estonii w 1238 roku. Przerwana przez wojnę budowa kościoła, była kontynuowana i została ostatecznie dokończona w 1240 roku. Świątynia otrzymała wtedy nazwę katedry pw. Świętej Marii Dziewicy, którą nosi do dziś. Katedra aż do końca wieku była skromną budową, ale podjęta przebudowa stworzyła ją bardziej okazałą. Bryła trzynastowiecznej świątyni była szeroka i relatywnie krótka. Główny korpus świątyni był połączony z prezbiterium, nawy boczne były połączone ze sobą łukiem tryumfalnym. Późniejsza przebudowa zmieniła mały w formie kościół, jego proste ściany wschodnie zostały zamienione na wielokątną apsydę. Apsyda i prezbiterium zostały przykryta dominującym sklepieniem. Karnisze świątyni zostały udekorowane naturalnymi motywami roślin, z których zachowały się do dnia dzisiejszego tylko resztki. W świątyni istnieją kręcone schody ustanowione na zachodniej ścianie nawy. Interesującym miejscem w świątyni jest również mała kaplica na zachodniej ścianie. Kolejną ciekawostką są kręcone schody, którymi możemy dostać się do ambony.

Cały proces budowy świątyni mógł wydawać się długotrwały ze względu na kłopoty ekonomiczne i polityczne jakim było poddawane duńskie dominium na trenach dzisiejszej Estonii w XIV. Prace nad przebudową świątyni były przerwane przez powstanie Estończyków w 1343 roku przeciwko władzy duńskiej i niemieckim osadnikom, a później przez sprzedaż tej posiadłości przez króla Waldemara IV Odnowiciela za sumę 19 tys. kolońskich srebrnych marek Zakonowi Kawalerów Mieczowych w 1346 roku. Powstanie głównego korpusu budynku datuje się więc dopiero na koniec XIV wieku, kiedy to powstały elementy roślinne dekoracji które przetrwały w architekturze Tallinna do dziś. Prace nad głównymi częścią budynku i kaplicami trwały do XV wieku. Do tego okresu należy biuro i kaplice używane teraz jako ganki. Kaplica pw. świętego Grzegorza znajdująca się w północno - wschodnim rogu świątyni nie przetrwała niestety do dzisiaj. Mała wieża została wyznaczona przy południowej stronie kościoła do dnia dzisiejszego przetrwała tylko jej dolna część. XVI wiek przyniósł zmiany w architekturze kościoła. Pierwsza fala reformacji ominęła katedrę. Dopiero w 1561 roku katedra została przekształcona w kościół luterański. Wraz z reformacją kaplica stała się miejscem pochówków. Posadzka przez to pokryta jest tuzinami płyt nagrobnych. W XVI i XVII wieku dobudowano dodatkowy ganek. Jeden z nich został przekształcony na katedralną bibliotekę, działającą po dzień dzisiejszy. Na przestrzeni czasu członkowie kongregacji wspierali kościół całymi kolekcjami arcydzieł i przedmiotów wyposażenia. Niestety, wiele cennego wówczas wyposażenia zostało zniszczone przez pożar jaki wybuch w 1684 roku. Szybko jednak rozpoczęto odbudowe obiektu. Prace przy odbudowie nadzorowane były przez D. Bickela jednego najsławniejszych wówczas budowniczych Tallinna.

Wyposażenie zamówiono w warsztacie rzemieślnika C. Ackermanna. Pierwsze po pożarze nabożeństwo zostało odprawione już w wigilię 1686 roku, jednak pełna odbudowa została zakończona wraz z końcem XVII wieku. Zainicjowany plan odbudowy, wciąż brakującej zachodniej wieży, został zarzucony przez Wielką Wojnę Północną, która wybuchła w 1700 roku. Wieża ta została jednak ostatecznie odbudowana w latach 1778 -1779. W tym samym czasie kościół został przebudowany przez architekta C.L. Geista, ambona została wtedy przeniesiona z północnego węgaru na łuk tryumfalny. Przez trzy wieki po pożarze katedra stała się jednym z najbardziej znamienitych kościołów w Estonii. Gotyckie wnętrze zostało uzupełnione elementami barokowymi, przykładem tego jest wyposażenie wykonane przez C. Akermana np. jego ambona. W dalszej części kościoła spotykamy epitafium J. Hastfera wykonane przez N. Millicha. Okres klasycystyczny zapisał się wybitnymi nagrobkami S. Greigha dłuta G. Quarenghia z 1788 roku i nagrobkiem F. von Tiesenhausena. Styl historyczny został zaprezentowany poprzez organy z 1878 roku i nagrobek A.J. von KarOsensterna dłuta J.G. Exnera z 1848 roku. W katedrze znajduje się również ciekawy przykład sztuki późnego renesansu, jakim jest nagrobek Pontusa De la Gardie dłuta A. Passera z 1595 roku. Wnętrze świątyni zachwyca sztandarami wojennymi i barokowymi kandelabrami. Stara katedra posiada dostojny charakter, spełnia do dnia dzisiejszego funkcje miejsca wyświęcenia duchownych i hierarchów Kościoła Luterańskiego.

 

Wydawca: Towarzystwo Inicjatyw Kulturalnych - akant.org
We use cookies

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.